زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

زبان‌داد

بازنمایی نقش‌های جنسیتی در کتاب‌های تاریخ دانشگاهی ایران دورۀ میانه بر مبنای رویکرد تحلیل گفتمان وندایک

بازنشرانتشار نخست: نشریۀ نقد و نظریۀ ادبیفروردین ۱۴۰۰ چکیدهایدئولوژی‌ها نظام‌های باورهای بنیادین یک گروه و اعضایش هستند که با ایده‌­‎های اجتماعی و سیاسی سروکار دارند و به سلسله مراتب اجتماعی و مناسبات قدرت معنا می‌دهند و صورت‌بندی‌های نابرابر اجتماعی-فرهنگی مانند جنسیت را طبیعی کرده و حقیقی می‌سازند. رویکردهای تحلیل گفتمان، متن را عرصۀ تجلی ایدئولوژی […]

بازنمایی نقش‌های جنسیتی در کتاب‌های تاریخ دانشگاهی ایران دورۀ میانه بر مبنای رویکرد تحلیل گفتمان وندایک Read More »

نخستین رابطۀ “فرهنگ و فرهنگستان”: بررسی واژه های مصوب فرهنگستان در فرهنگ نظام

بازنشرانتشار نخست: نشریۀ پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقیپاییز و زمستان سال ۱۴۰۱ چکیده با توجه به اهمیت فرهنگ نظام و با لحاظ کردن جنبه ­های نوآورانۀ این فرهنگ در مطرح ساختن مصوبات فرهنگستان اول در مداخل فرهنگ، پرسش اصلی تحقیق حاضر این بود که چه معادل­ هایی از مصوبات فرهنگستان در این فرهنگ انتخاب و مطرح شده ­اند و

نخستین رابطۀ “فرهنگ و فرهنگستان”: بررسی واژه های مصوب فرهنگستان در فرهنگ نظام Read More »

بررسی بی‌ادبی کلامی در نمایش‌نامۀ صیادان

بازنشرانتشار نخست: دوماهنامۀ جستارهای زبانیفروردین و اردیبهشت سال ۱۳۹۵ چکیده پدیدۀ ادب یکی از مقولاتی است که همواره مورد توجه پژوهشگران رشته‌های مختلف همچون روان‌شناسی و جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی قرار گرفته ‌است. در حوزۀ مطالعات کاربردشناسی زبان نیز به مقولۀ ادب کلامی پرداخته‌‌ می‌شود. یکی از مفاهیمی که به دنبال ادب در زبان‌شناسی مطرح می‌شود

بررسی بی‌ادبی کلامی در نمایش‌نامۀ صیادان Read More »

معنی‌شناسی جدول کلمات متقاطع: مروری بر الگوهای تعریف واژه‌ها در جدول‌های فارسی از دیدگاه معنی‌شناسی واژگانی ساخت‌گرا

بازنشرانتشار نخست: نشریۀ زبان و زبان‌شناسی ماه دی سال ۱۴۰۱ چکیده از میان سرگرمی‌های پنج‌گانۀ موجود در فرهنگ بشری (سرگرمی‌های زبانی، تصویری، منطقی، عددی و بازی کردنی) جدول کلمات متقاطع موقعیتی ویژه دارد، چرا که هم تفریحی جهانی است و هم منطقه‌ای. وجه جهانی این سرگرمی را می‌توان با نگاهی به مطبوعات جهان دریافت؛ تقریباً

معنی‌شناسی جدول کلمات متقاطع: مروری بر الگوهای تعریف واژه‌ها در جدول‌های فارسی از دیدگاه معنی‌شناسی واژگانی ساخت‌گرا Read More »

معناشناسی و گنج‌واژۀ زبان فارسی

بازنشرانتشار نخست: ویژه‌نامۀ نامۀ فرهنگستان (فرهنگ‌نویسی)بهمن 1390 چکیده استعاره‌های حوزۀ بدن به چهار گروه استعارۀ شکل، استعارۀ حایگاه، استعارۀ کارکرد و استعاره‌های منفرد طبقه‌بندی می‌شوند. در نمونه‌های زیر خاستگاه پدیدآمدن معنای استعاری همواره اندام‌واژه‌های حوزۀ مبدأ بدن بوده‌اند که بر مبنای گونه‌ای شباهت با عناصر حوزۀ مقصد، معنایی بیرون از این حوزه پیدا کرده‌اند. برای

معناشناسی و گنج‌واژۀ زبان فارسی Read More »

روش‌های اصلی اصطلاح‌سازی زبان فارسی در آینۀ زبان روسی

بازنشر انتشار نخست: دوماهنامه‌ جستارهای زبانی، بهمن و اسفند ۱۳۹۸ چکیده پژوهش­های ساخت‌واژی اصطلاحات طی چند دهۀ اخیر با توجه به نقش عمدۀ­ نتایج آن­ها در مواردی همچون ترجمۀ اصطلاحات و متون فنی اهمیت زیادی یافته­اند. برای انجام این قبیل پژوهش‌­ها وجود یک نظام مرجع دسته­‌بندی روش­‌های ساخت، ضروری است. در زبان روسی پژوهشگران مختلفی به بررسی

روش‌های اصلی اصطلاح‌سازی زبان فارسی در آینۀ زبان روسی Read More »

فضای گفتمان در نمايشنامۀ افول، نوشتة اكبر رادی، با تكيه بر تئوریِ استعاره‌های مفهومی

بازنشر انتشار نخست: دوماه‌نامه‌ی جستارهای زبانی، مهر و آبان ۱۴۰۰ چکیده فضای گفتمان از جمله کلیدی‌ترین عناصر موجود در هر متن نمایشی است. این مقاله بر آن است به این پرسش پاسخ دهد که استعاره‌ها چگونه می‌توانند زمینۀ گفتمان دربارۀ مسایل اجتماعی و تاریخی باشند و چه کارکردی در نمایشنامه به منزلۀ یک فرم ربانی

فضای گفتمان در نمايشنامۀ افول، نوشتة اكبر رادی، با تكيه بر تئوریِ استعاره‌های مفهومی Read More »

من، ما: حاشیه‌هایی بر یک اثر هنری متن‌پایه

پیوست ویژه نامه‌های «معنی از آن‌چه فکر می‌کنید کم‌تعین‌یافته‌تر است» و «زبان، هنر مفهومی و چرخش زبان‌شناختی در هنر» تصویر: اثر متن‌پایه‌ی گلن لیگن (Glenn Ligon 2007) با عنوان Give us a poem ■ نام‌گذاری این اثر با نظر به روایتی است که درباره‌ی بافت برون‌زبانیِ و زمینه‌های تولید این توالی واژگانی، رایج بوده است؛

من، ما: حاشیه‌هایی بر یک اثر هنری متن‌پایه Read More »

تحلیل انتقادی گفتمان صوفیانه در گلستان سعدی

بازنشرانتشار نخست: کهن‌نامۀ ادب پارسی، پاییز 1393 چکیدهدر اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮی ﺑﺮخی از اﺑﺰارﻫﺎی روﻳﻜﺮد ﺗﺤﻠﻴـﻞ اﻧﺘﻘﺎدی ﮔﻔﺘﻤﺎن، ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎيِ ﻣﻄﺮح ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺻﻮﻓﻴﺎﻧۀ ﻗﺮن ﻫﻔﺘﻢ در ﮔﻠﺴﺘﺎن ﺳﻌﺪی ﺑﺎزﻧﻤﻮده ﺷﻮد. اﻳﻦ اﻣﺮ ﺟﺰ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎعی ـ ﺗـﺎریخی روزﮔـﺎرِ ﺧﻠﻖ اﺛﺮ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد. از اﻳﻦ رو، ﺑﻪاﺟﻤﺎل روﻳﻜﺮدﻫﺎی ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎختی

تحلیل انتقادی گفتمان صوفیانه در گلستان سعدی Read More »