زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

زبان‌داد

دو گونه نویسندگی

بازنشر پس از نود و دو سال انتشار نخست: مجله‌ی مهر، سال اول، ماه آذر سال ۱۳۱۲ نویسندگان دو زمره‌اند نخست آنان‌که از حدود الفاظ و مفاهیم تجاوز نکنند و از مخازن جامعه آن‌چه را واجب ببیند برگزینند و آن مفهومات را که پیشینیان در قالب الفاظ نهاده و نیک صقال داده و منتظم کرده‌اند […]

دو گونه نویسندگی Read More »

زبان و لهجه – بخش اول

بازنشر پس از نود سال انتشار نخست: مجلۀ مهر، سال سوم، خرداد سال ۱۳۱۴ بازنشر پس از نود سال انتشار نخست: مجلۀ مهر، سال سوم، خرداد سال ۱۳۱۴ * لغت زبان در اصطلاح شامل معانی چندی است: یک معنی از آن قوه و استعدادگفتار است چنان‌که در این بیت سعدی مراد از زبان قوۀ تکلم

زبان و لهجه – بخش اول Read More »

کلمه‌های فارسی در زبان عربی

بازنشر انتشار نخست: مجلۀ ایرانشهر در نتیجۀ تفحصات دقیقه ثابت شده است زبان‌هایی که بنی نوع انسان بدان تکلم می‌نماید هرگز نمی‌توانند از شباهت به یکدیگر خالی باشند، چه انسان برای اینکه استعداد بدنی و فکری و اخلاقی خود را به‌کار اندازد ناگزیر است که توقعات و تمایلات و احساسات و خیالات خود را به

کلمه‌های فارسی در زبان عربی Read More »

شعر زبان سعدی و زبان شعر حافظ – بخش دوم

بازنشرمنبع: مجلۀ بخارا – آذر و دی سال ۱۳۸۴ بازنشرمنبع: مجلۀ بخارا – ۱۳۸۴*** محدودیت واژگانی غزل‌های سعدی نیز، البته در سنجش با غنای حافظ، ره‌آورد تمرکز عمیق او، به گفته محمدعلی فروغی[12]، بر مضامین محدود «مغازله و معاشقه» از یک طرف و «مواعظ و حکمت» از طرف دیگر است.حال اگر از منظر همین اختلاف

شعر زبان سعدی و زبان شعر حافظ – بخش دوم Read More »

دکتر علی‌محمد حق‌شناس

کار فرهنگستان از زبان تا فارسی دری – بخش دوم

بازنشر پس از پنجاه و پنج سال انتشار نخست: مجلۀ وحید، سال ۱۳۴۹ بنابر آنچه گفته شد، به جهات متعددی تبدیل اصطلاح زبان فارسی، به زبان ایرانی حتی در قلمرو فن زبان‌شناسی هم جایز نیست، بلکه در این یک مورد تنها باید به نسبت خاص فارسی اکتفا کرد. چه در غیر این صورت زبان فارسی

کار فرهنگستان از زبان تا فارسی دری – بخش دوم Read More »

کار فرهنگستان از زبان تا فارسی دری – بخش اول

بازنشر پس از پنجاه و پنج سالانتشار نخست: مجلۀ وحید، ماه آذر سال ۱۳۴۹ از سال هزار و سیصد به این طرف که توجه به نیازمندی‌های لغوی در زمینه‌های علمی و فنی و نظامی، پارسی‌زبانان و به‌خصوص مسئولان امور و معلمان و مترجمان را به لزوم مرکز صلاحیت‌داری جهت رفع این‌گونه نیازمندی‌ها آشنا کرد سخن

کار فرهنگستان از زبان تا فارسی دری – بخش اول Read More »

لفظ عامه و لفظ قلم

انتشار نخست: نشریۀ سخن، سال دوم، شماره‌ی نهم،  ماه مهر سال ۱۳۲۴ در شیوۀ نگارش نویسندگان اخیر ایران اختلافی آشکار پدید آمده است. اگر چه سبک انشای نویسندگان متعدد را به دسته‏‌های معدود تقسیم‌کردن خطاست زیرا هر نویسنده‌‏ای، اگر  به راستی نویسنده است، در اختیار و ترکیب الفاظ و ساخت عبارات و طرز تعبیر شیوۀ

لفظ عامه و لفظ قلم Read More »

طرح چهره پرویز ناتل خانلری؛ طراحی این اثر بخ نجف دریابندری نسبت داده شده است

به زبان

پیوست ویژه‌نامه‌ی زبان و فرهنگ https://zabandad.com/wp-content/uploads/2025/02/بریده-ای-از-قیلم-inglorious-basterds-در-نمونه-ای-از-بازگشت-به-زبان-اول.mp4ویدیو: بریده‌ای از فیلمِInglourious Basterds  تصویر سمت چپ: برگرفته از فیلم پیشگفته تصویر سمت راست: برگرفته از پژوهشِ Cultural similarities and specificities of finger counting and montring: Evidence from Amazon Tsimane’ people, Cipora et al., 2023 ■  چند دقیقه پیش از این بریده، هویت بریتانیاییِ ستوان آرچی هیکاکس، که خود را سروانی آلمانی معرفی کرده

به زبان Read More »

اشباع معنایی: سیراب‌شدن ذهن از معنی و گسستن لحظه‌ایِ معنی از آوا

پیوست ویژه نامه‌ی «ذهن و زبان» https://zabandad.com/wp-content/uploads/2025/02/بریده-ای-از-سریال-تد-لاسو-به-عنوان-نمونه-از-پدیده-اشبع-معنایی.mp4 اشباع معنایی: سیراب‌شدن ذهن از معنی و گسستن لحظه‌ایِ معنی از آوا ویدیو: بریده‌ای از سریال تد لاسو در نمونه‌‌‌ی برگرفته از سریال تد لاسو پدیده‌ی ذهنی-زبانی اشباع معنایی (Semantic satiation) به شیوه‌ای طنزآمیز بازنمایی شده است. در این بریده تد لاسو واژه Plan را بر زبان می‌راند و از پسِ

اشباع معنایی: سیراب‌شدن ذهن از معنی و گسستن لحظه‌ایِ معنی از آوا Read More »

تصویر جلد پیوست ویژه نامه ذهن و زبان - اشباع معنایی

تخته‌ ریکی دیوید لینج

پیوست ویژه نامه‌ی «زبان نام» https://zabandad.com/wp-content/uploads/2025/01/0.mp4تخته‌ی ریکی(Ricky Board) ■ تصویر اول: Ricky Board/ Bee Board (1986-87) تصویرهای دوم و سوم: Do It: How To Make A Ricky Board (2012) ویدیو: بریده‌ای از فیلم الفبا (The Alphabet)، دیوید لینچ، ۱۹۶۸■ جلوه‌های بیگانگی و ازجادرفتگیِ زبان در آثار دیوید لینچ کم نیستند؛ چه آن‌جا که زبان از

تخته‌ ریکی دیوید لینج Read More »

تخته ریکی ه زبان نام - زبان‌داد