زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

زبان‌آگاهی انتقادی در کارتون‌های جولز فایفر

ضمیر و تکرار ضمیر در کارتون‌های دوران‌ساز جولز فایفر (Jules Feiffer) کارکرد پررنگی داشته‌اند‌ (بنگرید به Solomon, 1978). در  کارتون بارگذاری‌شده در این صفحه ویژگیِ خودمحور، خودستایانه و توجه‌ستانانه‌ی یکی از مشارکان از رهگذر تکرار ضمیرِ  اول‌شخص مفرد بازنمایی شده است.
طرفه این‌که «قهرمان» بی‌وقفه صورت غیرفاعلیِ ضمیر اول‌شخص مفرد، (Me)، را به کار می‌برد؛ بسامد افزون‌تر (Me) در هم‌سنجی با صورت فاعلیِ ضمیر اول‌شخص مفرد (I) و جایگزین‌کردنِ صورت فاعلی ضمیر پیشگفته با صورت غیرفاعلیِ آن از ویژگی‌های خصلت‌نمای گفتار کودکان (انگلیسی‌زبان) است. از‌آن‌سو مشارکِ دیگر، همان یک‌بار که زبان می‌گشاید، صورت فاعلی ضمیر اول شخص (I) را به کار می‌برد.
آگاهی زبانیِ انتقادی فایفر در گفتارهای طولانی‌ترِ شخصیت‌های کارتونی او نیز نمودار است؛ برای نمونه یکی از جذاب‌ترین طعنه‌ها به تعبیرگری‌های به‌گویانه سال‌‌ها پیش بر زبانِ شخصیتی در یکی از کارتون‌های او روان شده است:*

I used to think I was poor. Then they told me I wasn’t poor, I was needy. They told me it was self-defeating to think of myself as needy, I was deprived. Then they told me underprivileged was overused. I was disadvantaged. I still don’t have a dime. But I have a great vocabulary.

در این قطعه‌ی خواندنی فایفر از این می‌گوید که چگونه “فقیر” به
Needy
(نیازمند)
برکشیده شد؛ ‌کمی بعد needy واژه‌ی آبرومندانه‌ای جلوه نمی‌کرد و با
Deprived
(محروم)
جایگزین شد. اندکی بعد deprived جای خود را به
Underprivileged
(کم‌برخوردار)
داد،
و  باز
Disadvantaged
از رونق بازارِ

Underprivileged
کاست.

(دستاوردِ به‌گویانه‌ی اخیر، که به‌منظور ادای وظیفه‌ی به‌گویانه از ژارگون علمی به سیاق سخن عمومی راه یافته است، هنوز کاملاً “بومی‌سازی” نشده است؛ صرف‌نظر از معادل‌هایی از دستِ «بی‌بهره»، در نوشتارهای تخصصی اغلب صورتِ «کم‌برخوردار» به‌عنوان معادل هر دو واژه‌ی  Underprivileged و disadvantaged به کار رفته است.)

شخصیت کارتونی در پایان طنازانه می‌گوید از پسِ همه این تغییرها من هم‌چنان یک پاپاسی هم ندارم؛ با‌این‌حال گنیجنه‌ی واژگانم بسیار غنی شده است.

* جالب است که یکی از نام‌دارترین فرهنگ‌های به‌گویی در انگلیسی
(How Not To Say What You Mean: A Dictionary of Euphemisms)

در مدخل

Disadvantaged

(صفحه‌ی ۱۰۷، ویراست نخست) برای بیان روندِ تحول به‌گویی‌های «Poor»  به کارتون فایفر استناد کرده است:

1965 Jules Feiffer cartoon tracks the progression from ‘poor’ to ‘needy’ to ‘deprived’ to ‘disadvantaged

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *