چکیده

مقوله فعل مرکب در زبان فارسی در دهه‌های اخیر مورد توجه و توصیف بسیاری از دستورنویسان و زبان‌شناسان ایرانی و غیر ایرانی با رویکردهای مختلف و در حوزه‌های گوناگون نحو، ساخت‌واژه و به شکلی محدود در معنی‌‍شناسی قرار گرفته است. با این وجود، معنی این افعال بر مبنای معنی‌شناسی شناختی چندان مورد بررسی قرار نگرفته است. این مقاله با هدف بررسی چندمعناییِ فعل سبک «زدن» بر مبنای نظریه «معنی‌شناسی واژگانیِ ‌شناختی» نگاشته شده است و در‌واقع به دنبال نشان دادن آن است که چندمعناییِ فعل سبک «زدن» بر مبنای بررسی فعل سنگین متناظر آن، پدیده‌ای نظام‌مند بوده و سازوکارهای شناختی نظیر مقوله‌بندی، استعاره مفهومی و طرح‌واره‌های تصویری در شکل‌گیری معانی مختلف این عنصر زبانی در قالب یک مقوله شعاعی نقش اساسی دارند. از یافته‌های ضمنی این مقاله نشان‌دادن تأثیر معنای فعل سبک بر باهمایی این افعال با عناصر پیش‌فعلی در ساخت افعال مرکب فارسی می‌باشد.

واژه‌های کلیدی: چندمعنایی، شبکه شعاعی، فعل سبک، معنی‌شناسی واژگانیِ‌ شناختی