زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

مقاله‌های برگزیده

رویکردی اجتماعی- نشانه‌شناختی به پدیدۀ جهان کوچک در چشم‌اندازهای زبانی شهری؛ مطالعه موردی تهران

بازنشر انتشار نخست: نشریه‌ی پژوهش‌های زبانی  چکیده در دهه ۱۹۶۰ استنلی میلگرام آزمایشی را انجام داد که بعدها با عنوان نظریه یا پدیده جهان کوچک مطرح و تثبیت شد. بر اساس این نظریه بین هر دو فرد در هر نقطه از جهان به طور متوسط حداکثر شش رابط یا حلقه وجود دارد. تاکنون از این […]

رویکردی اجتماعی- نشانه‌شناختی به پدیدۀ جهان کوچک در چشم‌اندازهای زبانی شهری؛ مطالعه موردی تهران Read More »

تحلیل زبان‌شناختی کاربرد دشواژه در شهرستان شوشتر

بازنشر انتشار نخست:فصلنامه‌ی زبان‌شناسی اجتماعی بهار سال ۱۳۹۶ چکیده دُشواژه‌ها به‌عنوان یکی از ابزارهای زبانی توأمان بیانگر عواطف و احساسات فردی و شاخص‌های جامعه‌شناختی هر منطقه است. هدف از انجام این پژوهش، طبقه‌بندی دشواژه‌­های رایج در شهر شوشتر و مطالعۀ تفاوت کاربرد آنها تحت تأثیر متغیرهای اجتماعی سن، جنسیت، قومیت و تحصیلات است. ابزار این

تحلیل زبان‌شناختی کاربرد دشواژه در شهرستان شوشتر Read More »

تعارف در فرهنگ و زبان فارسی: موقعیت‌ها، راهبردها و ساختارها (تمهیدی برای تدوین درسنامه‌های آموزش زبان فارسی به عنوان زبان خارجی )

بازنشر انتشار نخست:فصلنامه‌ی زبان‌شناسی اجتماعی زمستان سال ۱۴۰۲ چکیده بیش از دو دهه است که در آموزش زبان خارجی، فرهنگ به عنوان مهارت پنجم تدریس می‌شود. تعارف راهبردی ارتباطی است که فارسی‌آموزان خارجی در اولین مواجهات خود با زبان فارسی با آن روبه‌رو می‌شوند و نداشتن دانش و مهارت فهم و به کارگیری آن می‌تواند

تعارف در فرهنگ و زبان فارسی: موقعیت‌ها، راهبردها و ساختارها (تمهیدی برای تدوین درسنامه‌های آموزش زبان فارسی به عنوان زبان خارجی ) Read More »

بازنمایی نقش‌های جنسیتی در کتاب‌های تاریخ دانشگاهی ایران دورۀ میانه بر مبنای رویکرد تحلیل گفتمان وندایک

بازنشرانتشار نخست: نشریۀ نقد و نظریۀ ادبیفروردین ۱۴۰۰ چکیدهایدئولوژی‌ها نظام‌های باورهای بنیادین یک گروه و اعضایش هستند که با ایده‌­‎های اجتماعی و سیاسی سروکار دارند و به سلسله مراتب اجتماعی و مناسبات قدرت معنا می‌دهند و صورت‌بندی‌های نابرابر اجتماعی-فرهنگی مانند جنسیت را طبیعی کرده و حقیقی می‌سازند. رویکردهای تحلیل گفتمان، متن را عرصۀ تجلی ایدئولوژی

بازنمایی نقش‌های جنسیتی در کتاب‌های تاریخ دانشگاهی ایران دورۀ میانه بر مبنای رویکرد تحلیل گفتمان وندایک Read More »

نخستین رابطۀ “فرهنگ و فرهنگستان”: بررسی واژه های مصوب فرهنگستان در فرهنگ نظام

بازنشرانتشار نخست: نشریۀ پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقیپاییز و زمستان سال ۱۴۰۱ چکیده با توجه به اهمیت فرهنگ نظام و با لحاظ کردن جنبه ­های نوآورانۀ این فرهنگ در مطرح ساختن مصوبات فرهنگستان اول در مداخل فرهنگ، پرسش اصلی تحقیق حاضر این بود که چه معادل­ هایی از مصوبات فرهنگستان در این فرهنگ انتخاب و مطرح شده ­اند و

نخستین رابطۀ “فرهنگ و فرهنگستان”: بررسی واژه های مصوب فرهنگستان در فرهنگ نظام Read More »

بررسی بی‌ادبی کلامی در نمایش‌نامۀ صیادان

بازنشرانتشار نخست: دوماهنامۀ جستارهای زبانیفروردین و اردیبهشت سال ۱۳۹۵ چکیده پدیدۀ ادب یکی از مقولاتی است که همواره مورد توجه پژوهشگران رشته‌های مختلف همچون روان‌شناسی و جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی قرار گرفته ‌است. در حوزۀ مطالعات کاربردشناسی زبان نیز به مقولۀ ادب کلامی پرداخته‌‌ می‌شود. یکی از مفاهیمی که به دنبال ادب در زبان‌شناسی مطرح می‌شود

بررسی بی‌ادبی کلامی در نمایش‌نامۀ صیادان Read More »

معنی‌شناسی جدول کلمات متقاطع: مروری بر الگوهای تعریف واژه‌ها در جدول‌های فارسی از دیدگاه معنی‌شناسی واژگانی ساخت‌گرا

بازنشرانتشار نخست: نشریۀ زبان و زبان‌شناسی ماه دی سال ۱۴۰۱ چکیده از میان سرگرمی‌های پنج‌گانۀ موجود در فرهنگ بشری (سرگرمی‌های زبانی، تصویری، منطقی، عددی و بازی کردنی) جدول کلمات متقاطع موقعیتی ویژه دارد، چرا که هم تفریحی جهانی است و هم منطقه‌ای. وجه جهانی این سرگرمی را می‌توان با نگاهی به مطبوعات جهان دریافت؛ تقریباً

معنی‌شناسی جدول کلمات متقاطع: مروری بر الگوهای تعریف واژه‌ها در جدول‌های فارسی از دیدگاه معنی‌شناسی واژگانی ساخت‌گرا Read More »

گونه‌شناسی جای‌نام‌ها در جغرافیای تاریخی ایران

بازنشر انتشار در: مجله‌ی پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، تابستان ۱۳۹۲ چکیده نام‌ها به‌تاثیر از عوامل گوناگون بر یک مکان جغرافیایی اطلاق می‌شوند و ریشه در نام موضوعات گوناگون دارند. جای‌نام‌ها با هویت ملی و پیشینه‌ی تاریخی یک جامعه و سرزمین در ارتباط هستند؛ نام‌ها جزییاتی از تاریخ و فرهنگ و ادبیات یک منطقه را

گونه‌شناسی جای‌نام‌ها در جغرافیای تاریخی ایران Read More »

بررسی هویت‌های چندگانه در نام‌گذاری رسمی و غیررسمی شهر رشت

بازنشرانتشار نخست: نشریه‌ی زبان‌شناخت، تابستان ۱۳۹۹ نویسندگانبهمن زندی (استاد زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور)زهرا حسن‌زاده راد (دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور)بلقیس روشن (استاد زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور)محمدرضا احمدخانی (دانشیار زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور) چکیدههدف اصلی انجام پژوهش حاضر بررسی مقولۀ هویت در نام‌گذاری رسمی (نام معابر) و نام‌گذاری غیررسمی (نام اماکن مسکونی و تجاری) شهر رشت

بررسی هویت‌های چندگانه در نام‌گذاری رسمی و غیررسمی شهر رشت Read More »

راهبردهای ترجمه در بازنمایی احساس عشق در رمان از انگلیسی به فارسی (رویکرد نشانه‌شناسی فرهنگی)

بازنشر انتشار نخست: زبان‌شناخت نویسندگان: بیتا قوچانی؛ احمد پاکتچی (دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)، حسین صافی پیرلوجه (استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ) چکیده پژوهش حاضر با تمرکز بر مفهوم عاطفی عشق سعی دارد با اتخاذ رویکردی میان‌رشته‌ای بر اساس آرای اِکو در باب نشانه‌شناسی فرهنگی و ترجمه و همچنین توروپ

راهبردهای ترجمه در بازنمایی احساس عشق در رمان از انگلیسی به فارسی (رویکرد نشانه‌شناسی فرهنگی) Read More »