زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

مقاله‌ها

نام‌شناسی اشخاص در کتیبه‌های فارسی میانه و اشکانی

بازنشر انتشار نخست: نشریه‌ی زبان‌شناسی اجتماعی تابستان سال ۱۴۰۳ چکیده نام‌شناسی دانش مطالعۀ اسامی خاص است که از دیرباز در پژوهش‌های زبان‌های ایرانی مرسوم بوده با این حال، نام‌شناسی اجتماعی، مفهوم نسبتاً تازه‌ای است و هنوز حوزۀ نوظهوری تلقی می‌شود؛ این اصطلاح، هم در زبان‌شناسی اجتماعی و هم در حوزه‌های دیگری همچون جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی و […]

نام‌شناسی اشخاص در کتیبه‌های فارسی میانه و اشکانی Read More »

حوزۀ مفهومی شکار و بازنمایی منفی آن در مقولۀ عشق: تحلیلی شناختی‌-‌فرهنگی

بازنشر انتشار نخست: مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران پاییز سال ۱۴۰۳ چکیده استعاره به‌منزلۀ فرایندی شناختی، مقوله‌های ذهنی را در حوزه‌ای ملموس، عینیت می‌بخشد و امکان مطالعۀ ساختار ذهنی انسان‌ را فراهم می‌کند. هدف پژوهش حاضر، بررسی کلان‌استعارۀ «ازدواج شکار است» و بازنمایی منفی آن در حوزۀ عشق (همسرگزینی و ازدواج) براساس نظریۀ استعارۀ مفهومی

حوزۀ مفهومی شکار و بازنمایی منفی آن در مقولۀ عشق: تحلیلی شناختی‌-‌فرهنگی Read More »

اثر عینیت بر درک معنایی

بازنشر انتشار نخست: فصل‌نامۀ تازه‌های علوم شناختی بهار سال ۱۳۹۴ چکیده هدف: بررسی دوبارۀ تأثیرات عینیّت با استفاده از درک معنایی تک‌واژه‌ای. در همین راستا، تفاوت درک اسامی در دو حیطۀ مفاهیم عینی و انتزاعی با استفاده از آزمون‌های درک واژه بررسی شد. روش: ۵۸ دانش‌آموز دختر راست‌دست تک‌زبانه (شش ساله) به‌طور تصادفی انتخاب و در

اثر عینیت بر درک معنایی Read More »

خوانش نشانه ـ جامعه‌شناختی رمان کودکانۀ «خرسی که چپق می‌کشید» با رویکرد مارکسیستی

بازنشرانتشار نخست: نشریۀ پژوهش‌نامۀ نقد ادبی و بلاغت بهار سال ۱۴۰۰ چکیده مارکس، بنیانگذار نظریۀ مارکسیسم غربی، با تأکید بر تضاد درونیِ نظام طبقاتی، شرایط اقتصادی را زیربنای شعور اجتماعی می‌­داند. نظریات او نهایتاً زمینۀ شکل­‌گیری مکتب فرانکفورت را فراهم کرده، بلکه در دکترینِ نظریه­‌های انتقادی­ همچون پسااستعماری، پسامدرن، فمنیسم و غیره نیز تأثیری به‌سزا

خوانش نشانه ـ جامعه‌شناختی رمان کودکانۀ «خرسی که چپق می‌کشید» با رویکرد مارکسیستی Read More »

فرهنگ‌زدایی در ترجمۀ انگلیسی مرگ یزدگرد

بازنشرانتشار نخست: نشریۀ تخصصی زبان و ادبیات فارسی – دانشگاه آزاد اسلامی (واحد اراک)شمارۀ چهارم، سال ۱۳۸۴ چکیده عناصر مادی، مذهبی، اجتماعی و زیست‌بومی فرهنگ‌ها با هم متفاوت‌اند. این عناصرِ مقیّد به زبان و فرهنگ، چالش‌هایی را پیشِ روی مترجمان می‌گذارند. مترجمان راه‌های گوناگونی مانند تقریب، شرح و توصیف متن یا پانویس به کار می‌گیرند.

فرهنگ‌زدایی در ترجمۀ انگلیسی مرگ یزدگرد Read More »

تحلیل مقابله‌ای مؤلفه‌های معنایی و راه‌کارهای ترجمۀ اصطلاحات عرفانی از فارسی به انگلیسی

بازنشرانتشار نخست: فصل‌نامۀ عرفان اسلامی تابستان سال ۱۳۹۹ چکیده اصطلاحات عرفانی ایرانی و اسلامی به خاطر مقید بودن به فرهنگ و ویژگی‌های زبانی و فرهنگی فارسی مشکلاتی فراراه مترجمانی ایجاد می‌کنند که متون عرفانی فارسی را به انگلیسی برمی‌گردانند. مترجمان در طول تاریخ ارتباط بینازبانی روش‌ها و راهکارهایی را به کار گرفته‌اند و در انتقام

تحلیل مقابله‌ای مؤلفه‌های معنایی و راه‌کارهای ترجمۀ اصطلاحات عرفانی از فارسی به انگلیسی Read More »

معناشناسی و گنج‌واژۀ زبان فارسی

بازنشرانتشار نخست: ویژه‌نامۀ نامۀ فرهنگستان (فرهنگ‌نویسی)بهمن 1390 چکیده استعاره‌های حوزۀ بدن به چهار گروه استعارۀ شکل، استعارۀ حایگاه، استعارۀ کارکرد و استعاره‌های منفرد طبقه‌بندی می‌شوند. در نمونه‌های زیر خاستگاه پدیدآمدن معنای استعاری همواره اندام‌واژه‌های حوزۀ مبدأ بدن بوده‌اند که بر مبنای گونه‌ای شباهت با عناصر حوزۀ مقصد، معنایی بیرون از این حوزه پیدا کرده‌اند. برای

معناشناسی و گنج‌واژۀ زبان فارسی Read More »

روش‌های اصلی اصطلاح‌سازی زبان فارسی در آینۀ زبان روسی

بازنشر انتشار نخست: دوماهنامه‌ جستارهای زبانی، بهمن و اسفند ۱۳۹۸ چکیده پژوهش­های ساخت‌واژی اصطلاحات طی چند دهۀ اخیر با توجه به نقش عمدۀ­ نتایج آن­ها در مواردی همچون ترجمۀ اصطلاحات و متون فنی اهمیت زیادی یافته­اند. برای انجام این قبیل پژوهش‌­ها وجود یک نظام مرجع دسته­‌بندی روش­‌های ساخت، ضروری است. در زبان روسی پژوهشگران مختلفی به بررسی

روش‌های اصلی اصطلاح‌سازی زبان فارسی در آینۀ زبان روسی Read More »

فضای گفتمان در نمايشنامۀ افول، نوشتة اكبر رادی، با تكيه بر تئوریِ استعاره‌های مفهومی

بازنشر انتشار نخست: دوماه‌نامه‌ی جستارهای زبانی، مهر و آبان ۱۴۰۰ چکیده فضای گفتمان از جمله کلیدی‌ترین عناصر موجود در هر متن نمایشی است. این مقاله بر آن است به این پرسش پاسخ دهد که استعاره‌ها چگونه می‌توانند زمینۀ گفتمان دربارۀ مسایل اجتماعی و تاریخی باشند و چه کارکردی در نمایشنامه به منزلۀ یک فرم ربانی

فضای گفتمان در نمايشنامۀ افول، نوشتة اكبر رادی، با تكيه بر تئوریِ استعاره‌های مفهومی Read More »

تحلیل انتقادی گفتمان صوفیانه در گلستان سعدی

بازنشرانتشار نخست: کهن‌نامۀ ادب پارسی، پاییز 1393 چکیدهدر اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮی ﺑﺮخی از اﺑﺰارﻫﺎی روﻳﻜﺮد ﺗﺤﻠﻴـﻞ اﻧﺘﻘﺎدی ﮔﻔﺘﻤﺎن، ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎيِ ﻣﻄﺮح ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺻﻮﻓﻴﺎﻧۀ ﻗﺮن ﻫﻔﺘﻢ در ﮔﻠﺴﺘﺎن ﺳﻌﺪی ﺑﺎزﻧﻤﻮده ﺷﻮد. اﻳﻦ اﻣﺮ ﺟﺰ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎعی ـ ﺗـﺎریخی روزﮔـﺎرِ ﺧﻠﻖ اﺛﺮ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد. از اﻳﻦ رو، ﺑﻪاﺟﻤﺎل روﻳﻜﺮدﻫﺎی ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎختی

تحلیل انتقادی گفتمان صوفیانه در گلستان سعدی Read More »