زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

جستارهای برگزیده از منابع دیگر

زبان‌شناسی، از فن تا علم

بازنشر انتشار نخست: نشر دانش فروردین و اردیبهشت ۱۳۷۴ شماره ۸۷ پیش از هر چیز، مایلم از فرهنگستان علوم، به ویژه از هسته‌ی زبان‌شناسی آن، صمیمانه تشکر کنم که این فرصت را در اختیار من گذاشت تا به طرح نکاتی درباره‌ی بررسی‌های زبانی، به‌طور عام، و زبان‌شناسی همگانی، به‌طور خاص، بپردازم. ارزش این کار فرهنگستان […]

زبان‌شناسی، از فن تا علم Read More »

یک اصل سادۀ فرهنگ‌نویسی

بازنشر انتشار نخست: نشریۀ آدینه، ماه فروردین سال ۱۳۶۸ ۱ .موضوع کار فرهنگ‌نویس یک اصل ساده در پژوهش‌های علمی آن است که پژوهش‌گر پیش از هر چیز تعیین کند که موضوع کارش چیست و گستره و مرزهای آن کدام است. پیداست که فرهنگ‌نویس هم، اگر قرار است کارش علمی باشد، باید از همین‌جا شروع کند.

یک اصل سادۀ فرهنگ‌نویسی Read More »

درست و غلط از زبان بلومفیلد – بخش دوم

بازنشر انتشار نخست: نشریۀ نشر دانش، دانش مهر و آبان ۱۳۷۳ شماره ۸۴ بخش نخست نوشته‌ی بلومفیلد را این‌جا بخوانید جامعه با مسائل زبانی از طریق نظام آموزشی برخورد می‌کند. هر که در ایجاد تمایز میان رفتار زبانی و رفتار غیرزبانی دست و تجربه‌ای داشته باشد، با این انتقاد موافق خواهد بود که مدارس ما بیش

درست و غلط از زبان بلومفیلد – بخش دوم Read More »

«درست» و «غلط» از زبان بلومفیلد – بخش نخست

بازنشر انتشار نخست: نشریۀ نشر دانش، دانش مهر و آبان ۱۳۷۳ شماره ۸۴ مطلب زیر بخشی از فصل آخر کتاب زبان، نوشتۀ لئونارد بلومفیلد، است. زبان را بلومفیلد در سال 1933 منتشر ساخت و تا آغاز دوران چامسکی بر کل حوزۀ زبان‌شناسی سلطۀ بلامنازع داشت، و اکنون نیز در ردیف آثار معتبر و کلاسیک در

«درست» و «غلط» از زبان بلومفیلد – بخش نخست Read More »

شعر زبان سعدی و زبان شعر حافظ – بخش دوم

بازنشرمنبع: مجلۀ بخارا – آذر و دی سال ۱۳۸۴ بازنشرمنبع: مجلۀ بخارا – ۱۳۸۴*** محدودیت واژگانی غزل‌های سعدی نیز، البته در سنجش با غنای حافظ، ره‌آورد تمرکز عمیق او، به گفته محمدعلی فروغی[12]، بر مضامین محدود «مغازله و معاشقه» از یک طرف و «مواعظ و حکمت» از طرف دیگر است.حال اگر از منظر همین اختلاف

شعر زبان سعدی و زبان شعر حافظ – بخش دوم Read More »

دکتر علی‌محمد حق‌شناس

شعر زبان سعدی و زبان شعر حافظ – بخش اول

بازنشرمنبع: مجلۀ بخارا – آذر و دی سال ۱۳۸۴ بازنشرمنبع: مجلۀ بخارا – ۱۳۸۴*میان غزل‌های سعدی و حافظ تفاوت‌های فراوان به چشم می‌خورد. این تفاوت‌ها یا ریشه در معنا و مضمون آن‌ها دارند، یا در نظرگاه آن‌ها، یا در طرز تلقی، یا ساخت و پرداخت ادبی و یا زبان و شیوه برخورد با آن. طرح

شعر زبان سعدی و زبان شعر حافظ – بخش اول Read More »

دکتر علی‌محمد حق‌شناس

فارسی زبانی عقیم؟

بازنشر: انتشار: مجله‌ی آدینه، فروردین ۱۳۶۸ درباره زیبایی، شیرینی، گنجینۀ ادبی و دیگر محاسن زبان فارسی سخن بسیار شنیده‌ایم. اکنون شاید وقت آن رسیده باشد که با واقع‌بینی به مطالعۀ زبان فارسی بپردازیم و ببینیم که آیا این زبان می‌تواند جوابگوی نیازهای امروز جامعۀ ما باشد آیا در آن کاستی‌های یافت می‌شود و اگر یافت می‌شود

فارسی زبانی عقیم؟ Read More »

تحلیل و تببین شناختی ترجمه‌‌ی غلط در حوزه همه گیری کرونا

بازنشر انتشار نخست: انجمن زبان‌شناسی ایران انتشار اطلاعات نادرست در حوزه‌ی همه‌گیری کووید – 19 از رهگذر ترجمه‌ی نادرست: تحلیل و تبیینِ شناختیِ یک نمونه‌ی پرتکرار دو هفته پیش یک توییتِ فارسی از «نکته‌ای جذاب» در خصوص میزان کارایی مداخله‌های غیردارویی (non-pharmaceutical interventions) در جلوگیری از گسترش بیماری کووید-19 خبر می‌داد. آن «نکتۀ جذاب»، که به

تحلیل و تببین شناختی ترجمه‌‌ی غلط در حوزه همه گیری کرونا Read More »

اجازه بدهید غلط بنویسیم

بازنشر  انتشار : مجله‌‌ی آدینه، ۱۳۶۷ بد نیست گفتگو درباره این کتاب را با نقل مطلبی از رابرت هال، زبان‌شناس آمریکایی آغاز کنیم. میدانیم که در زبان انگلیسی در خطاب بین مفرد و جمع فرقی نیست و در هر دو مورد ضمیر you به کار گرفته می‌شود اما همیشه چنین نبوده است. هال در کتاب

اجازه بدهید غلط بنویسیم Read More »

سخنرانی دکتر محمدرضا باطنی در همایش زبان و مغز

چرا ترکیب فاصله‌گذاری اجتماعی از نظرگاه زبان‌‌شناسی شناختی نابه‌جا و ناکارا است؟

بازنشر انتشار نخست: انجمن زبان‌شناسی ایران از همان نخستین روزهای رواج اصطلاح‌های social distancing و social distance در جهان انگلیسی‌زبان به نارسایی و، مهم‌تر از آن، به غلط‌اندازیِ این نماد زبانی اشاره شده است. خاستگاه این نقدها عمدتاً سنت‌های جامعه‌شناسی و روان‌شناسی بوده است. با این حال، چند زبان‌شناس، از جمله دیوید کریستال، خطای گفتمانی حاکم

چرا ترکیب فاصله‌گذاری اجتماعی از نظرگاه زبان‌‌شناسی شناختی نابه‌جا و ناکارا است؟ Read More »