زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

مقاله‌ها

فضای گفتمان در نمايشنامۀ افول، نوشتة اكبر رادی، با تكيه بر تئوریِ استعاره‌های مفهومی

بازنشر انتشار نخست: دوماه‌نامه‌ی جستارهای زبانی، مهر و آبان ۱۴۰۰ چکیده فضای گفتمان از جمله کلیدی‌ترین عناصر موجود در هر متن نمایشی است. این مقاله بر آن است به این پرسش پاسخ دهد که استعاره‌ها چگونه می‌توانند زمینۀ گفتمان دربارۀ مسایل اجتماعی و تاریخی باشند و چه کارکردی در نمایشنامه به منزلۀ یک فرم ربانی […]

فضای گفتمان در نمايشنامۀ افول، نوشتة اكبر رادی، با تكيه بر تئوریِ استعاره‌های مفهومی Read More »

تحلیل انتقادی گفتمان صوفیانه در گلستان سعدی

بازنشرانتشار نخست: کهن‌نامۀ ادب پارسی، پاییز 1393 چکیدهدر اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮی ﺑﺮخی از اﺑﺰارﻫﺎی روﻳﻜﺮد ﺗﺤﻠﻴـﻞ اﻧﺘﻘﺎدی ﮔﻔﺘﻤﺎن، ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎيِ ﻣﻄﺮح ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺻﻮﻓﻴﺎﻧۀ ﻗﺮن ﻫﻔﺘﻢ در ﮔﻠﺴﺘﺎن ﺳﻌﺪی ﺑﺎزﻧﻤﻮده ﺷﻮد. اﻳﻦ اﻣﺮ ﺟﺰ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎعی ـ ﺗـﺎریخی روزﮔـﺎرِ ﺧﻠﻖ اﺛﺮ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد. از اﻳﻦ رو، ﺑﻪاﺟﻤﺎل روﻳﻜﺮدﻫﺎی ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎختی

تحلیل انتقادی گفتمان صوفیانه در گلستان سعدی Read More »

القاب نام‌های خاص

بازنشرانتشار : فصل‌نامه‌ی مترجم، شماره‌ی هفتادوهفت نام‌های خاص یا اَعلام (اسم مکان‌ها، اشخاص، ماه‌ها،…) چه در انگلیسی و چه در فارسی القابی دارند که مترجم و زبان‌آموز باید با آنها آشنا باشند. این آشنایی عمدتاً از راه شناختِ هرچه بیشتر و عمیق‌تر فرهنگ زبان مبدأ به دست می‌آید. این القاب یا به قصد ستایش به‌کار

القاب نام‌های خاص Read More »

بررسی شیوۀ بازنمایی زنان در هفتاد سنگ قبر

بازنشر انتشار نخست: مجله‌ی شعرپژوهی (بوستان ادب) دانشگاه ، پاییز 1394 چکیده کتاب شعر هفتاد سنگ قبر اثر یدالله رویایی، مجموعه‌ای از سنگ قبرها و کتیبه‌هاست. هر سنگ در این کتاب مخصوص یک نام است که در ذهن شاعر جایگاه ویژه‌ای داشته و بخشی از هویّت فکری او بوده است. بر روی هر سنگ نیز اشیایی وجود

بررسی شیوۀ بازنمایی زنان در هفتاد سنگ قبر Read More »

استعارۀ مفهومی زن در ادبیات داستانی دهۀ هشتاد بر اساس رویکرد تحلیل انتقادی استعاره

بازنشر انتشار نخست: نشریه‌ زبان‌شناسی اجتماعی بهار 1399 چکیده پیوند زبان و ادبیات در انتقال ایدئولوژی‌ها از حوزه‌های جذاب و کاربردی در زبانشناسی معاصر است؛ ازآنجاکه علاوه بر زبان، شیوۀ تفکر ما نیز استعاری است، با بررسی استعاره‌های یک متن می‌توان به تفکر غالب در یک گفتمان دست‌یافت. ادبیات داستانی، داستان شخصیت‌ها و موقعیت‌هایی را

استعارۀ مفهومی زن در ادبیات داستانی دهۀ هشتاد بر اساس رویکرد تحلیل انتقادی استعاره Read More »

استعاره در رنگ‌واژه‌های زبان فارسی

بازنشر انتشار نخست: نشریه‌ی علم زبان، پاییز 1402 چکیده رنگ‌واژه‌ها پرتویی از نظام مفهومی انسان‌اند که بازتابی از ویژگی‌های شناختی و زبانی او را بازنمایی می‌کنند. نظام مفهومی انسان اساساً ماهیتی استعاری دارد. استعاره سازوکاری شناختی و از جمله شگردهای زبانی است که می‌تواند در رنگ‌واژه‌سازی و گسترش مقوله‌ای رنگ‌ها نقش‌آفرینی کند. این پژوهش به

استعاره در رنگ‌واژه‌های زبان فارسی Read More »

بررسی کارکرد اجتماعی – فرهنگی ماشین‌نگاره‌ها بر اساس مدل قوم‌نگاری زبانی هایمز

بازنشر انتشار نخست: نشریه‌ی مطالعات فرهنگ – ارتباطات، تابستان 1396 چکیده بشر در طول تاریخ برای ارتباط مؤثر با سایر افراد جامعه، راهکارهای متفاوتی را آزموده است. ازنگاره‌های اولیه بر دیوار غارها تا دیوار نوشته‌ها و ماشین نگاره‌ها همگی سعی دارند تا مانند آیینه‌ای تمام نما، گزارشگر ذهنیّات، احساسات و عواطف، ‌آمال و آرزوها و

بررسی کارکرد اجتماعی – فرهنگی ماشین‌نگاره‌ها بر اساس مدل قوم‌نگاری زبانی هایمز Read More »

دستورنویسی فارسی: از دستورهای سنتی تا دستورهای نظریه‌بنیاد

بازنشرانتشار نخست: نشریه‌ی پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی، شهریور ۱۴۰۳ چکیده از تدوین دستور سخن (۱۲۸۹ق) به‌دست میرزا حبیب اصفهانی که عموماً نخستین دستورِ منظم و نوین زبان فارسی انگاشته می‌شود، بیش از ۱۵۰ سال می‌گذرد. از آن هنگام تاکنون دستورهای گوناگونی برای زبان فارسی تدوین شده است. دستورها غالباً به انواعی تقسیم و نام‌گذاری شده‌اند که از آن جمله

دستورنویسی فارسی: از دستورهای سنتی تا دستورهای نظریه‌بنیاد Read More »

نقش استعاره‌ها در ایجاد فرهنگ ترس حول کرونا: رویکردی شناختی و انتقادی

بازنشرانتشار نخست: فصل‌نامه‌ی مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایرانفروردین ۱۴۰۳ چکیده پیدایش و شیوع ویروس کرونای جدید موسوم به کووید-۱۹ که از آغاز سال ۲۰۲۰ ابعاد گوناگون زندگی جوامع بشری را تحت‌تأثیر قرار داده است، در رسانه‌های مختلف جهان نیز بازتاب چشم‌گیری یافته و به ظهور گفتمان‌هایی منجر شده که بخش مهمی از آن‌ها بر

نقش استعاره‌ها در ایجاد فرهنگ ترس حول کرونا: رویکردی شناختی و انتقادی Read More »

نصاب انگلیسی فرهادمیرزا معتمدالدوله

بازنشر انتشار نخست:  آینۀ میراث، شمارۀ ۴۱، سال ۱۳۸۷ چکیده این مقاله به معرفی نخستین ابزار کمک‌آموزشی زبان انگلیسی در ایران می‌پردازد. این ابزار نصابی انگلیسی است که در سال ۱۸۵۳ میلادی فرهادمیرزای قاجار آن را سروده و معنیِ حدود ۱۱۰۰ کلمه را در قالب یازده بخش منظوم ارایه کرده است. در این مقاله ضمن

نصاب انگلیسی فرهادمیرزا معتمدالدوله Read More »