زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

مقاله‌های برگزیده

بررسی و نقد کتاب مقدمه‌ای بر زبان‌شناسی شناختی

بازنشر انتشار نخست: نشریه‌ی پژوهشنامه‌ی انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی چکیده اين مقاله با هدف بررسی و نقد كتاب مقدمه‌ای بر زبان‌شناسی شـناختی، نوشـتۀ اونگـرر و اشميت با ترجمۀ جهانشاه ميرزابيگی (1397)، نوشـته شـده اسـت. پـس از بررسـی مـتن انگليسی كتاب مشخص شد كه گرچه ايـن كتـاب يكـي از منـابع اصـلی و شـناخته‌شـدۀ زبان‌شناسی […]

بررسی و نقد کتاب مقدمه‌ای بر زبان‌شناسی شناختی Read More »

نظام وجهیت در زبان فارسی

بازنشر انتشار نخست: مجله‌ی پژوهش‌های زبانی چکیدهدر این مقاله برآنیم تا الگویی برای مطالعۀ نظام‌مند وجهیّت پیش روی نهیم. با این هدف وجهیّت را پدیده‌ای زبانی می‌انگاریم که می‌تواند در سطح جمله، در سطح سازه‌های کوچک‌تر از جمله یا در سطح گفتمان بیان شود. در چنین نظامی که وجهیّت جمله‌ای، وجهیت زیرجمله‌ای و وجهیت گفتمانی

نظام وجهیت در زبان فارسی Read More »

توان‌خواه یا معلول؟ به‌گویی در زبان علم و مقایسه‌ی آن با زبان گفتار

پازنشرانتشار نخست: ویژه‌نامه‌ی نامۀ فرهنگستان چکیده پژوهش حاضر به بررسی راهبردهای کاربردشناختی و معنایی دخیل در به‌گویی در زبان علم و مقایسه‌ی آن‌ها با عام‌واژه‌ها (slang words) می‌پردازد. به این منظور داده‌های اصطلاحی از سه حوزه‌ی تخصصی روان‌شناسی، علوم سلامت و اعتیاد از میان مصوبه‌های فرهنگستان بان و ادب فارسی برگزیده شد. تعداد 439 به‌واژه‌ی

توان‌خواه یا معلول؟ به‌گویی در زبان علم و مقایسه‌ی آن با زبان گفتار Read More »

استعاره‌های مفهومی در گونه‌ی علمی زبان فارسی

بازنشر انتشار نخست: ویژه‌نامه‌ی نامۀ فرهنگستان چکیده این پژوهش توصیفی – تحلیلی به بررسی استعاره‌های مفهومی بر اساس طبقه‌بندی لیکاف و جانسون (1980) در سه حوزه‌ی موضوعی، فیزیک،پزشکی و زبان‌شناسی می‌پردازد. پرسش‌هایی که مطرح می‌شوند عبارت‌اند از: استعاره‌های مفهومی در زبان علم به چه صورت نمود می‌یابند؟ و بسامد وقوع آنها در سه حوزه‌ی مزبور

استعاره‌های مفهومی در گونه‌ی علمی زبان فارسی Read More »

معرفت‌شناسی زبانی درون‌ماندگار نزد سوسور و یلمزلف: یک بررسی تطبیقی

بازنشرانتشار نخست:نشریه‌ی علم زبان چکیده ایده‌پردازی‌های اساساً بدیع سوسور در باب زبان و مسئلة نشانه که با انتشار کتاب گردآوری‌شدة دورة زبان‌شناسی عمومی به ساحت علوم انسانی معرفی شد، نوید چرخشی پایه‌ای در معرفت‌شناسی و ایجاد یک علم عمومی نوین جبرگون و رابطه‌بنیاد را می‌داد. این ایده‌ها را خیل عظیمی از زبان‌شناسان و دیگر دانشمندان علوم انسانی پی

معرفت‌شناسی زبانی درون‌ماندگار نزد سوسور و یلمزلف: یک بررسی تطبیقی Read More »

بررسی تابوی زبانی و واژگان اهریمنی در فرهنگ ایرانی

بازنشر انتشار نخست: نشریۀ زبان فارسی و گویش های ایرانی بسياري از انديشمندان حوزه‌هاي علوم انسـاني چـون مـردم‌شناسـي، روان‌شناسـي، جامعـه‌شناسـي و زبان‌شناسي به تابوهاي زباني و واژگان اهريمني، بـه خـاطر ارزش‌هـاي اخلاقـي و فرهنگـي آن توجـه كرده‌اند. تابو منعي است در برابـر نيـروي سـترگ، كـه هـم مقـدس اسـت و هـم نامقـدس، و نيـز در جامعه‌شناسي

بررسی تابوی زبانی و واژگان اهریمنی در فرهنگ ایرانی Read More »

استعاره های مفهومی زمان در زبان فارسی: رویکردی شناختی – پیکره ای

بازنشرانتشار نخست: مجلۀ مطالعات زبان ها و گویش های غرب ایران چکیدهاستعاره نوعی نگاشت منظّم بین دو حوزة مفهومی است. در استعاره حوزه­ای تجربی که حوزة مبدأ خوانده می­شود، بر حوزة دیگری که حوزة مقصداست، نگاشت می­شود. مفاهیم انتزاعی مانند زمان، به‌وسیلة استعارة مفهومی در ذهن بشر درک و مفهوم‌سازی می‌شوند. هدف پژوهش حاضر بررسی

استعاره های مفهومی زمان در زبان فارسی: رویکردی شناختی – پیکره ای Read More »

تغييرات معنايی و مفهوم سازی های فرهنگی نام اندام «دست» در قالب زبانشناسی شناختی – فرهنگی

بازنشرانتشار نخست: جستارهای زبانی چکیده در اين مقاله تغييرات معنايي و شيوه مفهوم سازي نام اندام «دست» در جزء اول 160 اسم مركب فارسي  بررسي مي شود. مسئله و پرسش هاي اصلي پژوهش عبارتند از اينكه شيوۀ تغييرات معنايي اين مفهوم  در واژه هاي مركب فارسي چگونه است و آيا مي توان آن را از تحليل معنايي،

تغييرات معنايی و مفهوم سازی های فرهنگی نام اندام «دست» در قالب زبانشناسی شناختی – فرهنگی Read More »

زبان و فرهنگ ناشنوایان تهرانی

بازنشرانتشار نخست: نشریۀ نامۀ انسان شناسی چکیده مطالعات سنتی دربارۀ ناشنوایان بیشتر به ابعاد جسمانی و گاه روانیو آموزشی این پدیده توجه داشته اند. آگاهی از ابعاد جسمانی، روانی و … و جنبه های فرهنگی ناشنوایی موجب شده است که در سه هۀ اخیر برخی از پژوهندگان برای دستیابی به نتایجی دقیق تر و عمیق

زبان و فرهنگ ناشنوایان تهرانی Read More »

فارسی کنونی به‌عنوان یک زبان جنسیت‌گرا

بازنشرانتشار: نشریۀ زبان‌پژوهی چکیده در مقالۀ حاضر زبان فارسی کنونی را از منظر علم جامعه‌شناسی زبان به عنوان یک زبان جنسیت‌گرا بررسی کرده‌ایم. فرضیۀ این پژوهش این است که گرچه زبان فارسی کنونی مانند زبان های جنسیت‌گرا همچون انگلیسی، آلمانی، فرانسه و … از نظر نحوی جنسیت گرا نیست، در برخی موارد کاربرد این زبان

فارسی کنونی به‌عنوان یک زبان جنسیت‌گرا Read More »