زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

مقاله‌های برگزیده

نخستین رابطۀ “فرهنگ و فرهنگستان”: بررسی واژه های مصوب فرهنگستان در فرهنگ نظام

بازنشرانتشار نخست: نشریۀ پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقیپاییز و زمستان سال ۱۴۰۱ چکیده با توجه به اهمیت فرهنگ نظام و با لحاظ کردن جنبه ­های نوآورانۀ این فرهنگ در مطرح ساختن مصوبات فرهنگستان اول در مداخل فرهنگ، پرسش اصلی تحقیق حاضر این بود که چه معادل­ هایی از مصوبات فرهنگستان در این فرهنگ انتخاب و مطرح شده ­اند و […]

نخستین رابطۀ “فرهنگ و فرهنگستان”: بررسی واژه های مصوب فرهنگستان در فرهنگ نظام Read More »

بررسی بی‌ادبی کلامی در نمایش‌نامۀ صیادان

بازنشرانتشار نخست: دوماهنامۀ جستارهای زبانیفروردین و اردیبهشت سال ۱۳۹۵ چکیده پدیدۀ ادب یکی از مقولاتی است که همواره مورد توجه پژوهشگران رشته‌های مختلف همچون روان‌شناسی و جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی قرار گرفته ‌است. در حوزۀ مطالعات کاربردشناسی زبان نیز به مقولۀ ادب کلامی پرداخته‌‌ می‌شود. یکی از مفاهیمی که به دنبال ادب در زبان‌شناسی مطرح می‌شود

بررسی بی‌ادبی کلامی در نمایش‌نامۀ صیادان Read More »

معنی‌شناسی جدول کلمات متقاطع: مروری بر الگوهای تعریف واژه‌ها در جدول‌های فارسی از دیدگاه معنی‌شناسی واژگانی ساخت‌گرا

بازنشرانتشار نخست: نشریۀ زبان و زبان‌شناسی ماه دی سال ۱۴۰۱ چکیده از میان سرگرمی‌های پنج‌گانۀ موجود در فرهنگ بشری (سرگرمی‌های زبانی، تصویری، منطقی، عددی و بازی کردنی) جدول کلمات متقاطع موقعیتی ویژه دارد، چرا که هم تفریحی جهانی است و هم منطقه‌ای. وجه جهانی این سرگرمی را می‌توان با نگاهی به مطبوعات جهان دریافت؛ تقریباً

معنی‌شناسی جدول کلمات متقاطع: مروری بر الگوهای تعریف واژه‌ها در جدول‌های فارسی از دیدگاه معنی‌شناسی واژگانی ساخت‌گرا Read More »

گونه‌شناسی جای‌نام‌ها در جغرافیای تاریخی ایران

بازنشر انتشار در: مجله‌ی پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، تابستان ۱۳۹۲ چکیده نام‌ها به‌تاثیر از عوامل گوناگون بر یک مکان جغرافیایی اطلاق می‌شوند و ریشه در نام موضوعات گوناگون دارند. جای‌نام‌ها با هویت ملی و پیشینه‌ی تاریخی یک جامعه و سرزمین در ارتباط هستند؛ نام‌ها جزییاتی از تاریخ و فرهنگ و ادبیات یک منطقه را

گونه‌شناسی جای‌نام‌ها در جغرافیای تاریخی ایران Read More »

بررسی هویت‌های چندگانه در نام‌گذاری رسمی و غیررسمی شهر رشت

بازنشرانتشار نخست: نشریه‌ی زبان‌شناخت، تابستان ۱۳۹۹ نویسندگانبهمن زندی (استاد زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور)زهرا حسن‌زاده راد (دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور)بلقیس روشن (استاد زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور)محمدرضا احمدخانی (دانشیار زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور) چکیدههدف اصلی انجام پژوهش حاضر بررسی مقولۀ هویت در نام‌گذاری رسمی (نام معابر) و نام‌گذاری غیررسمی (نام اماکن مسکونی و تجاری) شهر رشت

بررسی هویت‌های چندگانه در نام‌گذاری رسمی و غیررسمی شهر رشت Read More »

راهبردهای ترجمه در بازنمایی احساس عشق در رمان از انگلیسی به فارسی (رویکرد نشانه‌شناسی فرهنگی)

بازنشر انتشار نخست: زبان‌شناخت نویسندگان: بیتا قوچانی؛ احمد پاکتچی (دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)، حسین صافی پیرلوجه (استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ) چکیده پژوهش حاضر با تمرکز بر مفهوم عاطفی عشق سعی دارد با اتخاذ رویکردی میان‌رشته‌ای بر اساس آرای اِکو در باب نشانه‌شناسی فرهنگی و ترجمه و همچنین توروپ

راهبردهای ترجمه در بازنمایی احساس عشق در رمان از انگلیسی به فارسی (رویکرد نشانه‌شناسی فرهنگی) Read More »

بررسی و نقد کتاب مقدمه‌ای بر زبان‌شناسی شناختی

بازنشر انتشار نخست: نشریه‌ی پژوهشنامه‌ی انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی چکیده اين مقاله با هدف بررسی و نقد كتاب مقدمه‌ای بر زبان‌شناسی شـناختی، نوشـتۀ اونگـرر و اشميت با ترجمۀ جهانشاه ميرزابيگی (1397)، نوشـته شـده اسـت. پـس از بررسـی مـتن انگليسی كتاب مشخص شد كه گرچه ايـن كتـاب يكـي از منـابع اصـلی و شـناخته‌شـدۀ زبان‌شناسی

بررسی و نقد کتاب مقدمه‌ای بر زبان‌شناسی شناختی Read More »

نظام وجهیت در زبان فارسی

بازنشر انتشار نخست: مجله‌ی پژوهش‌های زبانی چکیدهدر این مقاله برآنیم تا الگویی برای مطالعۀ نظام‌مند وجهیّت پیش روی نهیم. با این هدف وجهیّت را پدیده‌ای زبانی می‌انگاریم که می‌تواند در سطح جمله، در سطح سازه‌های کوچک‌تر از جمله یا در سطح گفتمان بیان شود. در چنین نظامی که وجهیّت جمله‌ای، وجهیت زیرجمله‌ای و وجهیت گفتمانی

نظام وجهیت در زبان فارسی Read More »

توان‌خواه یا معلول؟ به‌گویی در زبان علم و مقایسه‌ی آن با زبان گفتار

پازنشرانتشار نخست: ویژه‌نامه‌ی نامۀ فرهنگستان چکیده پژوهش حاضر به بررسی راهبردهای کاربردشناختی و معنایی دخیل در به‌گویی در زبان علم و مقایسه‌ی آن‌ها با عام‌واژه‌ها (slang words) می‌پردازد. به این منظور داده‌های اصطلاحی از سه حوزه‌ی تخصصی روان‌شناسی، علوم سلامت و اعتیاد از میان مصوبه‌های فرهنگستان بان و ادب فارسی برگزیده شد. تعداد 439 به‌واژه‌ی

توان‌خواه یا معلول؟ به‌گویی در زبان علم و مقایسه‌ی آن با زبان گفتار Read More »

استعاره‌های مفهومی در گونه‌ی علمی زبان فارسی

بازنشر انتشار نخست: ویژه‌نامه‌ی نامۀ فرهنگستان چکیده این پژوهش توصیفی – تحلیلی به بررسی استعاره‌های مفهومی بر اساس طبقه‌بندی لیکاف و جانسون (1980) در سه حوزه‌ی موضوعی، فیزیک،پزشکی و زبان‌شناسی می‌پردازد. پرسش‌هایی که مطرح می‌شوند عبارت‌اند از: استعاره‌های مفهومی در زبان علم به چه صورت نمود می‌یابند؟ و بسامد وقوع آنها در سه حوزه‌ی مزبور

استعاره‌های مفهومی در گونه‌ی علمی زبان فارسی Read More »