زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

تدقیقات لسانی

کلمه

انتشار نخست: مجله‌ی مهر بازنشر (در قالب متن جست‌وجوپذیر) پس از ۸۹ سال مبدأ و مرجع کلیه شعب زبان که دستور هم جزو آن‌هاست کلمه می‌باشد و آن مشتق از «کلم» عربی است به معنی خستن (جراحت وارد کردن) آمده و این انتقال از معنای حقیقی به مجازی از این روست که همچنان که از […]

کلمه Read More »

فصلی در باب لغت – بخش سوم

انتشار نخست: مجله‌ی مهر بازنشر (در قالب متن جست‌جوپذیر) پس از ۹۰ سال در ایالات و ولایات دوردست هم بسیاری لغات پراکنده و منتشر است که از ریشه اصیل اوستائی و سانسکریتی است. اساساً به قدري زبان‌های ولایتی مغشوش و تحریف شده است که به وصف نمی‌آید. نه لر زبان کرد را می‌فهمد، نه کرد

فصلی در باب لغت – بخش سوم Read More »

فصلی از باب لغت – بخش دوم

انتشار نخست: مجله‌ی مهر بازنشر (در قالب متن جست‌وجوپذیر) پس از ۹۰ سال وسعت دایرۀ لغات و اصطلاحات علمی و فنی امروزۀ زبان‌های اروپائی مرهون لغات بسیطی است که از زبان‌های لاتین و یونانی قدیم گرفته شده است و هر چه دامنۀ اکتشافات و اختراعات توسعه یابد و علوم و فنون جدیدی پیدا شود بی‌درنگ

فصلی از باب لغت – بخش دوم Read More »

فصلی از باب لغت – بخش اول

  بازنشر پس از نود سال   انتشار نخست: مجلۀ مهر، شمارۀ ۱۰، سال ۱۳۱۲ یکی از اهم آمال ملت و از بزرگ‌ترین مسائلی که از بدو مشروطیت تاکنون مورد توجه خاص و عام واقع گشته و در آن موضوع هر چه بیشتر ابراز حرارت و علاقه‌مندی شده اصلاحات معارفی است. اهمیت این موضوع و

فصلی از باب لغت – بخش اول Read More »

شاعری

بازنشر در قالب محتوای جست‌وجوپذیر، پس از هفتاد سال انتشار نخست: مجله‌ی سخن مردی پیشاپیش روان بود که گاه‌به‌گاه سرودی می‌خواند. شور عزیمت ما و فشار آنچه به ما روی می‌آورد در وجود او همسنگ می‌شد. گاهی شور سفر اندکی بیش می‌آمد. آنگاه وی سرودی می‌خواند. آنآن‌که پیرامون وی بودند جز با امور آنی و

شاعری Read More »

طرح چهره پرویز ناتل خانلری؛ طراحی این اثر بخ نجف دریابندری نسبت داده شده است

زبان سه‌هزار‌ساله

بازنشر انتشار نخست: نشریه‌ی سخن در زبان‌شناسی اصطلاح «زبان مرده« به دو معنی متفاوت به‌کار می‌رود. یکی به زبانی اطلاق می‌شود که در مدتی به نسبت دراز یا کوتاه نزد ملتی رایج بوده و سپس بکلی از رواج افتاده و هیچ اثر زنده‌ای از آن بر جا نمانده است. زبان گلی[1] در سرزمین فرانسه مثال

زبان سه‌هزار‌ساله Read More »

طرح چهره پرویز ناتل خانلری؛ طراحی این اثر بخ نجف دریابندری نسبت داده شده است

در مذمت توأم‌گویی و توأم‌نویسی و زنجیره‌ی مترادفات

بازنشر پس از ۴۵ سالانتشار نخست: روزنامه‌ی اطلاعات از پیراستن زبان فارسی چه می‌خواهیم؟ گفتار شیرین و پاکدلانۀ آقای دکتر نصرت‌الله باستان در شمارۀ 15503 روزنامۀ اطلاعات مرا برانگیخت که بار دیگر سخنانی چند در پیرامون زمینۀ مورد گفتگو بنویسم ولی این بار خواستم این نیست که پاسخی به نوشته‌های این پزشک ارجمند داده باشم

در مذمت توأم‌گویی و توأم‌نویسی و زنجیره‌ی مترادفات Read More »

علم اشتقاق لغات

بازنشر (پس از نود و هفت سال) انتشار نخست: نشریه‌ی ایرانشهر در ضمنِ علومی که در قرن‌های اخیر در ممالک فرنگ تولد و تکامل یافته یکی هم علم اشتقاق لغات و یا زبانشناسی است، این علم نتیجه تتبعات و  تحقیقاتی است که علمای غرب در معرفت ملل و اقوام به عمل آورده‌اند.پس از کشف خطوط

علم اشتقاق لغات Read More »

پاسخ به انتقاد دکتر محمدرضا باطنی از کتاب معنی‌شناسی

بازنشر پس از پنجاه و سه سالانتشار نخست: مجله‌ی سخن مجلۀ محترم سخن در صفحات ۲۱۵-۲۲۴ شماره تیرماه آن مجله درباره کتاب «معنی‌شناسی» تألیف نگارنده این سطور مطلبی درج شده بود که شاید نیاز به تذکری داشته باشد. در این نوشته انتقادکننده نخست شش جمله از جملات کتاب را نقل کرده و بدان ایراد وارد دانسته

پاسخ به انتقاد دکتر محمدرضا باطنی از کتاب معنی‌شناسی Read More »

نقد کتاب معنی‌شناسی تألیف دکتر منصور اختیار استاد دانشکدۀ ادبیات

بازنشر (پس از پنجاه و سه سال)انتشار نخست: مجلۀ سخن (تیر 1348) نقد کتاب معنی‌شناسی (تألیف دکتر منصور اختیار انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۴۸، ۲۶۵ صفحه (قیمت ۶۰ ریال) زبان برای بشر پدیده‌ای ست بسیار کهن که تاریخ پیدایش آن را دقیقاً نمی‌توان تعیین کرد. توجه به زبان و مطالعه آن نیز بسیار قدیم است. دانشمندان

نقد کتاب معنی‌شناسی تألیف دکتر منصور اختیار استاد دانشکدۀ ادبیات Read More »