نمونه‌های یک تا سه در فرسته‌ی پیش از اثرهای هرب لوبالین‌اند (Herb Lubalin). نمونه‌ی چهار پوستری است که جیسن مان (Jason Munn) برای یکی از کنسرت‌های گروه موسیقی liars ساخته است.

در پوستر اول، حرف “I” واژه‌ی “Alternative” افقی ترسیم شده است؛ از آن‌جا که معنیِ منظورشده‌ی “Alternative” یا مقصود از آن در این بافتِ زبانیِ خاص، “مردن” است، افقی‌کردنِ صورت رایج و عمودی “I” به‌خوبیِ با دلالت معنایی متن هم‌ساز است:

گزینه‌ی جایگزین یا بدیل پیری، مردن است، و به‌این‌ترتیب، پیری با همه‌ی دردسرهای آن از گزینه‌ی جایگزین یا همان مردن به‌مراتب بهتر است.

در پوستر دوم که درون‌مایه‌ی آن برابری (Equality)، به‌ویژه برابری نژادی، است، صورت نوشتاری تمام واژه‌ها، از میان، به دو بخش مساویِ سفید و سیاه تقسیم شده است:

همه حیوانات برابر‌اند اما بعضی از حیوانات از بقیه برابرتر‌اند.

با این‌حال در بیانِ نوشتاریِ بخش دومِ این گزین‌گویه، همان بخش پس از “but” که حامل پیام اصلی و طعنه‌آمیز این گزین‌گویه است ( بعضی‌ها از بقیه برابرتر‌اند)، بخش سفید‌رنگ بخش اعظمِ صورت نوشتاریِ واژه‌ی “Equal” را اشغال کرده است.

در پوستر سوم نقشِ متفاوت قلمی که با آن صورت نوشتاری “Go to hell” (برو به جهنم) بازنمایی شده است، انداره‌ی بزرگ و کیفیتِ خوش‌نویسانه‌ی آن، امر مخوف را چیزی، خوشایند، هوس‌انگیز و دلبرانه جلوه می‌دهد و به‌این‌ترتیب، محتوای گزاره‌ایِ قولِ مشهوری که در پوستر نقل شده است، در طراحیِ آن جلوه‌گر می‌شود.

■

طراحی‌های لوبالین‌ از نمونه‌های کلاسیک تایپوگرافیِ بیان‌گر به شمار می‌روند؛ بااین‌حال  بینش زبانیِ انتقادیِ پوستر Liars (دروغگویان) و اجرای غیرکلیشه‌ایِ آن به‌مراتب از این اثرهای لوبالین‌ ستودنی‌تر است.

به یاد بیاورید صورت‌بندیِ مشهورِ”سوگند می‌خورم که حقیقت را بگویم، تمام حقیقت را و چیزی جز حقیقت را نگویم.”

جیسن مان در این طراحیِ بیان‌گر، بخش‌هایی ازهیاتِ دیداریِ تک‌تکِ حرف‌های واژه “Liars” را بریده است، یا به بیان بهتر حذف کرده است؛ ایده‌ی درخشان این اثر از رهگذر همین تمهیدِ شکلی نمودار می‌شود؛ ایده‌ای که درست مانند محتوای گزاره‌ایِ آن سوگندِ الزام‌آور  (سوگندی که جای در-رو باقی نمی‌گذارد)، “دروغ” را با “حذف” یا “برون‌گذاریِ” بخش‌هایی از حقیقت متناظر می‌کند.  یکی از شگردهای دست‌کاریِ گفتمانی در حقیقت، بیرون‌گذاشتنِ بخش‌های تعیین‌کننده‌ای از آن است؛ برون‌‌گذاری یا حذفی که با پناه‌گرفتن در سایه‌ی دلیل‌تراشی‌هایی از دستِ “دروغی در کار نیست، صرفاً بخش‌هایی از حقیقت بیرون گذاشته شده است” خود را چیزی غیر از دروغ، چیزی غیر از گواهیِ ناراست، جلوه می‌دهد. جیسن مان در این نویسه‌نگاریِ بیان‌گر از بی‌اعتباری چنان دلیل‌تراشی‌هایی سخن می‌گوید.

افزون بر این، ساییدن یا باریک‌کردنِ هیات دیداریِ هر یک از حرف‌های برسازنده‌ی صورت نوشتاری “Liars” با جنبه‌هایی دیگر از رفتار گفتمانی دروغ‌آمیز تناظر دارد؛ یعنی همان افزودن بر برجستگیِ سویه‌های کم‌اهمیت و کاستن از برجستگیِ سویه‌های پراهمیت؛ ترفندهای گفتمانیِ ویژه‌ای که کارکردشان کاستن از میزان توجه‌برانگیزیِ بخش‌های تعیین‌کننده‌ی حقیقت است‌.

بریدنِ تکه‌هایی از نمادهای برسازنده‌ی صورت نوشتاری Liars و  ساییدنِ بخش‌هایی از آن‌ها، به یکی از غیرکلیشه‌ای‌ترین شیوه‌های ممکن، شماری از ویژگی‌های متمایزکننده‌ی “دروغ‌های غیرسرراست” را بیان می‌کنند. این ویژگی‌های متمایزکننده، برون‌گذاری و دخل‌‌و‌تصرف در میزان برجستگی‌اند. برون‌گذاری (حذف) و دخل‌وتصرف در میزان برجستگی، و به‌این‌ترتیب دخل‌وتصرف در میزان توجه‌انگیزی، به ساحت تعبیرگری (Construal) تعلق دارند. آن‌چه “دروغ سرراست” می‌نامیم با محتوا (content) مرتبط است و با سنجه‌ی صدق محتوای گزاره‌ای ارزیابی می‌شود؛ از‌آن‌سو آن‌چه از آن با عنوان “دروغ غیرسرراست” یاد می‌کنیم، با صدق و کذب گزاره‌ای سروکار ندارد؛ بلکه فراورده‌ی  شیوه‌ی تعبیرگری آن محتوا است. “Liers”، آن‌گونه که در تایپوگرافیِ بیان‌گر جیسن مان مفهوم‌سازی شده است،  بیش از هر چیز، دروغ‌های “غیرسرراست” را فرامی‌خواند.

* حروف‌نگاری، خط‌نگاری، طراحی حروف و نویسه‌نگاری از جمله واژه‌هایی هستند که به‌عنوان برابر فارسی Typography به کار رفته‌اند. وام‌واژه‌ی تایپوگرافی نیز در نوشتارگانِ این حوزه پربسامد است.