موسی غنچه پور
استادیار زبانشناسی
پژوهش حاضر چگونگی پردازش واژههای مرکب غیرفعلی هسته آغازین و هسته پایانی اسم- اسم و تأثیر نقش هستۀ نحوی و جایگاه سازه در پردازش آنها را در زبان فارسی از طریق تکالیف نامیدن در مواجهه و تکرار شنیداری در بیماران زبانپریش بروکا بررسی میکند. سه بیمار زبانپریش بروکا (دو مرد و یک زن)در تکلیفِ نامیدن، به هنگام مواجهه با تصویر، آنها را نام میبردند و در تکلیف تکرار، بعد از شنیدن اسمهای ساده و مرکب، آنها را تکرار میکردند. محرکهای این دو تکلیف شامل 40 اسم (20 اسم ساده و 20 اسم مرکب) و تصاویر مربوط به آنها بود که با استفاده از خطوط سیاه و سفید ترسیم شده بودند. آزمون ناپارامتری ایچ کروسکال- والیس نشان داد که به لحاظ آماری تفاوت معناداری میان رتبههای خطاهای بیماران در نامیدن و تکرار اسامی مرکب وجود نداشت، حال آنکه میان الگوی خطاهای سازههای آغازین، پایانی و هر دو سازه با هم در تکلیف نامیدن و نیز میان الگوی خطاهای سازهها در تکلیف تکرار تفاوت معناداری وجود داشت. آزمون یومان- ویتنی نشان داد که به لحاظ آماری تفاوت معناداری میان خطاهای نامیدن اسامی مرکب هستهآغازین و هستهپایانی و خطاهای تکرار اسامی مرکب هستهآغازین و هستهپایانی وجود نداشت. تفاوت معنادار میانگین رتبههای بیماران زبانپریش بروکا در نامیدن اسامی ساده و مرکب و نیز تفاوت معنادار میانگین رتبههای آنها در تکرار اسامی ساده و مرکب نقش ساختار واژه در پردازش اسامی مرکب را نمایان ساخت. بررسی خطاهای اسامی مرکب هستهآغازین و هستهپایانی و نیز الگوی خطاهای آنها نشان داد که هستۀ نحوی نقشی در پردازش نامیدن و تکرار اسامی مرکب هستهآغازین و هستهپایانی نداشت، حال آنکه جایگاه سازه در پردازش آنها نقش داشت. عالوه بر این، پردازش نامیدن و تکرار اسامی مرکب غیرفعلی هستهآغازین متمایز از هستهپایانی بود. همچنین، تحلیل خطاها و الگوی آنها نشان داد که پردازش فرایندهای نامیدن و تکرار اسامی مرکب غیرفعلی هسته آغازین و هسته پایانی از طریق مسیر دوگانه صورت می گرفت.