دل‌آرا مردوخی و حسن باستانی راد
۱- دکتری تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی ۲- استادیار گروه تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی
بازنشر
انتشار در: مجله‌ی پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، تابستان ۱۳۹۲
چکیده
نام‌ها به‌تاثیر از عوامل گوناگون بر یک مکان جغرافیایی اطلاق می‌شوند و ریشه در نام موضوعات گوناگون دارند. جای‌نام‌ها با هویت ملی و پیشینه‌ی تاریخی یک جامعه و سرزمین در ارتباط هستند؛ نام‌ها جزییاتی از تاریخ و فرهنگ و ادبیات یک منطقه را با خود منتقل می‌کنند و مانند تحولات و رویدادها بیان‌کننده‌ی اهداف، گرایش‌ها، بیش و عملکرد افراد، گروه‌ها و جوامع یک سرزمین هستند. ازهمین‌رو دگرگونی‌ها و تحولات یک سرزمین هم در نام‌گذاری مکان‌ها تاثیر دارد و هم بر اساس تغییرات نام‌ها می‌توان تغییر و تحول جامعه را بررسی کرد. گونه‌شناسی جای‌نام‌ها به عنوان بررسی ریشه‌شناختی نام‌های جغرافیایی نقش مهمی در شناخت نام‌ها و در نتیجه بررسی واقعیات تاریخی و فرهنگی دارد. ایران‌زمین از آن‌جا که در همۀ زمینه‌ها تنوع و گستردگی موضوعی دارد از جای‌نام‌های جغرافیایی با گونه‌ها و زیرگونه‌های متعددی برخوردار است. شناخت گونه‌های جای‌نام‌ها در انجام تحقیقات تاریخی به‌ویژه از منظر تاریخ اجتماعی و فرهنگی اهمیت بسیار دارد و این مقاله می‌کوشد تا با تعیین ساختار و گونه‌شناسی تاریخی – اجتماعی به دسته‌بندی انواع جای‌نام‌ها بر اساس علت نام‌گذاری بپردازد.
کلیدواژه‌ها: گونه‌شناسی، جای‌نام‌ها، اعلام جغرافیایی، واژه‌شناسی جغرافیایی، جغرافیای تاریخی ایران.