چکیده

پیدایش و شیوع ویروس کرونای جدید موسوم به کووید-19 که از آغاز سال ۲۰۲۰ ابعاد گوناگون زندگی جوامع بشری را تحت‌تأثیر قرار داده است، در رسانه‌های مختلف جهان نیز بازتاب چشم‌گیری یافته و به ظهور گفتمان‌هایی منجر شده که بخش مهمی از آن‌ها بر استعاره بنا شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش استعاره‌های مفهومی در ایجاد فرهنگ ترس در گفتمان حول کرونا در گزیده‌ای از مطبوعات فارسی‌زبان داخلی است. داده‌های پژوهش مشتمل بر پاره‌گفتارهایی از عنوان یا متن اخبار منتشرشده در پایگاه اینترنتی روزنامۀ همشهری (به‌عنوان نمونه) است که ویروس کرونا را به‌کمک استعارۀ جنگ مفهوم‌سازی کرده‌اند. این عبارت‌های استعاری که به‌ روش جست‌وجوی کلیدواژه (مانند کرونا، کووید، کووید-19، ویروس، همه‌گیری) به دست آمده‌اند و تعداد آن‌ها به ۳۵۰ مورد می‌رسد، براساس نظریۀ استعارۀ مفهومی لیکاف و جانسون (۱۹۸۰) و در چارچوب رویکرد تحلیل انتقادی استعاره چارتریس-بلک (۲۰۰۴) تحلیل شده‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که استعارۀ مفهومی «کرونا، دشمن است» با تداعی‌ها و استلزامات متعددی که درباره حوزۀ مفهومی جنگ دارد، به ترویج و تقویت فرهنگ ترس در گفتمان کرونا منجر می‌شود و دراین‌رابطه، کارکرد استدلالی و عاطفی استعاره‌ها نقش کلیدی دارند که هر دو در خدمت کارکرد اقناعی هستند.

کلیدواژه‌ها:‌ استعارۀ مفهومی؛ تحلیل گفتمان انتقادی؛ تحلیل گفتمان انتقادی؛ استعاره؛ فرهنگ ترس ؛ کرونا