چکیده

با توجه به اهمیت فرهنگ نظام و با لحاظ کردن جنبه ­های نوآورانۀ این فرهنگ در مطرح ساختن مصوبات فرهنگستان اول در مداخل فرهنگ، پرسش اصلی تحقیق حاضر این بود که چه معادل­ هایی از مصوبات فرهنگستان در این فرهنگ انتخاب و مطرح شده ­اند و چرا. مفروض اولیه این تحقیق این بود که تمام مصوبات فرهنگستان اول در مداخل فرهنگ نظام انعکاس داشته ­اند. روش ­شناسی پژوهش نیز روش مورد نظر این چارچوب یعنی روش کمی با استفاده از بسامدگیری رخداد واژه ­های مصوب فرهنگستان در فرهنگ نظام بوده است. اما نتایج تحلیل­ ها نشان داد که پربسامدترین مصوبات مطرح ­شده در این فرهنگ مربوط به حوزه ­های معنایی خاص (حوزه ­های اداری/دولتی، اقتصادی، سیاسی، آموزشی/ فرهنگی و در نهایت حقوقی) بوده است. به این ترتیب فرضیۀ تحقیق رد می­ شود و برای تبیین نتایج به دست آمده از تحلیل داده ­ها در تحقیق به چارچوب نظری زبان ­شناسی اجتماعی تاریخی متوسل می ­شویم. این چارچوب تحلیلی نشان می­ دهد که اگرچه به نظر می­ رسد فرهنگ­ نویس ملاحظات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را در فرهنگ­ نویسی در نظر نمی­ گیرد، اما در عمل این ملاحظات در شیوۀ نگارش مداخل انعکاس می­ یابد؛ به عبارت دیگر، اگرچه ذکر مصوبات فرهنگستان در فرهنگ­ ها باعث رواج و ماندگاری آنها می­ شود، اما در نهایت همۀ این مصوبات در فرهنگ­ ها نمی­ آیند و این متأثر از اوضاع اجتماعی و نیز جهت­ گیری­ های فردی فرهنگ­ نویس است. این تحقیق دست­ کم در نوع و مقیاس محدود خود و با استناد به داده ­های عینی نشان می ­دهد که چرا تمام مصوبات فرهنگستان­ ها اقبال کاربرد فراگیر نمی­ یابند و اقبال به واژه های نو در فرهنگ­ هاچگونه تحت تأثیر اوضاع اجتماعی است.  

کلیدواژه‌ها:فرهنگ نظام، فرهنگستان اول، جامعه‌شناسی زبان تاریخی، فرهنگ  حوزه‌های معنایی