نویسندگان: سهیل دانش زاده؛ علی افخمی؛ بهروزمحمودی بختیازی

چکیده
در این پژوهش می‌کوشیم سازوکارهای تصریح ترجمه‌ای را  با عطف توجه به بنیادهای شناختی آن و در چهارچوب عملیات‌های تعبیرگری شناختی شناسایی و صورت‌بندی کنیم. در همین راستا با فهم تصریح به مثابۀ نوعی تصمیم کاربردشناختی و با پذیرش نقش برسازندۀ تعبیرگری در معنی (لانگاکر 2008) تصریح دگرگشتی تلقی شده است که  بر حسب آن، شیوۀ کاربست یک عملیات تعبیرگریِ شناختی در متن مبدأ، به شیوه‌ای دیگر در متن مقصد دگرگون شود. کارکرد این دگرگونی کاهش زحمت پردازشی و تأمین دسترسی آسان‌تر و سریع‌تر به به آن چیزی است که در تفسیر مترجم، «معنیِ متن» تلقی شده است. مبتنی بر این صورت‌بندی، و با عنایت به دیدگاه کرافت (2009) مبنی بر اینکه تعبیرگری با هدف برقراری ارتباط و تحقق موفقیت‌آمیز کنش اطلاع‌دهندگی صورت می‌پذیرد، 10 سازوکار تصریحِ شناختی و اقسام فرعی آنها در چهارچوب چهار عملیات‌ تعبیرگری اصلی، یعنی گزینش، قضاوت، نظرگاه و برساختن، و زیرمقوله‌های آنها شناسایی و معرفی شده‌اند. این سازوکارها، وقوع تصریح را نه در سطح واژگان و ساختار، که در حوزۀ فرایندهای مفهوم‌پردازی و متناسب با انگیزه‌های شناختیِ وقوع‌شان شناسایی می‌کنند. از رهگذر تحلیل کیفی نمونه‌های سنخ‌نما شیوۀ عملگری سازوکارها تشریح شده است.