نویسندگان: بهار سلمانیان، زینب محمد ابراهيمي، بلقیس روشن، فرهنگ بابامحمودی

چکیده

در ارتباط کلامی پزشک – بیمار، پزشکان خودمحوری کلامی بیشتری دارند یکی از عوامل تأثیرگذار در تغییر میزان خودمحوری کلامی، نقش متغیر جنسیت است. هدف از این مطالعه، بررسی میزان خودمحوری در ارتباط کلامی پزشک – بیمار و تغییرات حاصل از متغیر جنسیت است تا با آگاهی از آن بتوانیم مدل ارتباطی مناسب‌تری در این تعامل پزشکان و بیماران تعریف کنیم. برای رسیدن به این هدف، به جمع‌آوری اطلاعات ٢٦ پزشک و ۱۰۱ بیمار در مراکز آموزشی_درمانی دانشگاه علوم پزشکی مازندران پرداختیم، مکالمات را ضبط و پیاده کردیم، به کدگذاری و شمارش پاره‌گفتارها بر اساس «سبک پاسخگویی کلامی» استایلز پرداختیم و با استفاده از آزمون‌های آماری، میزان خودمحوری و تأثیر جنسیت را تحلیل کردیم. پزشکان 4/10 برابر بیماران از پاره‌گفتارهای مؤثر بر خودمحوری استفاده کردند. بیشترین میزان خودمحوری در بیماران، در مرحله نتیجه‌گیری و کمترین آن در مرحله معاینه بود. بیشترین میزان خودمحوری پزشکان در مرحله معاینه و کمترین آن در مرحله شرح‌حال گیری بود. در بیماران، بین خودمحوری زن و مرد اختلاف معنی‌دار وجود داشت (05/0<P) در بین بیماران، روستاییان، افراد با تحصیلات پایین‌تر و سن ٦١ به بالا، خودمحوری بیشتری داشتند. بین خودمحوری پزشکان زن و مرد اختلاف معنی‌دار وجود نداشت (05/0<P)؛ اما سن کمتر و درجه علمی پایین‌تر باعث افزایش آن شد. تفاوت جنسیتی بین پزشک و بیمار باعث افزایش خودمحوری پزشکان و تشابه جنسیتی باعث کاهش آن شد. پزشکان نسبت به بیماران خودمحوری بیشتری داشتند. در شرح‌حال گیری، پزشک بیشتر به جمع‌آوری اطلاعات می‌پردازد؛ اما در معاینه، بیمار کاملاً حالت انفعالی دارد. خودمحوری با موقعیت و طبقه شغلی ارتباط مستقیم داشت. زمانی که تفاوت جنسیتی وجود داشت، طبقه اجتماعی تعیین‌کننده بود و موجب بالا رفتن خودمحوری پزشک شد. رعایت آداب کلامی از سوی بیمار از خودمحوری کاست.

واژگان کلیدی: تعامل کلامی پزشک و بیمار، خودمحوری کلامی، تفاوت جنسیتی، سبک پاسخگویی کلامی استایلز.