چکیده
بشر در طول تاریخ برای ارتباط مؤثر با سایر افراد جامعه، راهکارهای متفاوتی را آزموده است. ازنگاره‌های اولیه بر دیوار غارها تا دیوار نوشته‌ها و ماشین نگاره‌ها همگی سعی دارند تا مانند آیینه‌ای تمام نما، گزارشگر ذهنیّات، احساسات و عواطف، ‌آمال و آرزوها و دردهای بشری باشند. ماشین نگاره (ماشین نوشته) یکی از نمادهای مهم زبان، در جوامع شهری است که کمتر  توجه محققان ایرانی شده است. در این پژوهش، ارتباط از طریق ماشین نگاره‌ها و تأثیرات فرهنگی و اجتماعی آنها بررسی شد. از میان تعداد فراوانی از ماشین نگاره‌ها که به‌طور تصادفی در سالیان متمادی از سطح شهرهای مختلف جمع‌آوری شدند؛ مجموعه‌ای شامل 2312 ماشین نگاره به شیوه تحلیل محتوایی طبقه‌بندی، کدگذاری و بررسی شد. پراکندگی و کارکردهای اجتماعی و فرهنگی آنها بر اساس مدل قوم‌نگاری زبانی ‌هایمز[1]معروف به SPEAKING نیز تحلیل و از نظر محتوایی به 15 مقوله تقسیم شد. بررسی فراوانی داده‌ها نشان داد که آموزه‌های مذهبی، نوشته‌های پند آموز و توصیه‌های اخلاقی بیشترین فراوانی و گونه‌های انتقادی و سیاسی دارای پایین‌ترین فراوانی بودند. نتایج ازمون خی2 نیز نشان داد که این تفاوت‌ها با سطح اطمینان 99 درصد معنا دارند. بررسی ماشین نگاره‌ها در مدل هایمز نشان داد که ماشین نگاره‌ها نیز مانند دیگر رویدادهای ارتباط کلامی بشر، با هشت عنصر موقعیت مکانی، ماهیت نویسندگان‌، هدف، قالب زبانی، ‌لحن کلام، ‌نوع کانال ارتباطی‌، هنجارها و ژانر خاص خود، پیام‌های اجتماعی و فرهنگی را به راحتی منتقل می‌کنند.

کلیدواژه‌ها: زبان و فرهنگ، ماشین‌نگاره، قوم‌نگاری زبانی هایمز، زبان‌شناسی اجتماعی