چکیده
تحقیق حاضر، طرحی آزمایشی تصادفی است که در آن، به بررسی فرضیه برجستگی تدریجی پرداخته شده است تا بررسی شود عامل مهم در دسترسی به معنا چیست. در فرضیه برجستگی تدریجی اعتقاد بر این است که در فرایند درک، ابتدا معنایی فعال می‌شود که برجسته‌تر است یعنی آشناتر پربسامدتر، نمونه اولیه‌تر و متداول‌تر است و بافت نمی‌تواند مانع فعال شدن این معنا شود. هدف از انجام تحقیق این است که مشخص شود آیا فرضیه برجستگی تدریجی در نمونه‌های استعاره مورد بررسی در زبان فارسی صدق می‌کند یا خیر. روش: محققان برای هر کدام از نمونه‌های زبان تمثیلی، یک بافت مؤثر در معنای تحت‌اللفظی آن عبارت و یک بافت مؤثر در معنای تمثیلی همان عبارت به وجود آوردند. نرم‌افزار مورد استفاده، توانایی اندازه‌گیری و ضبط زمان با دقت بیش از هزارم ثانیه را داشت. یافته‌ها: از نتایج می‌توان چنین استنباط کرد که نمونه‌های استعاره، فرضیه برجستگی تدریجی را به صورت تمام و کمال تأیید نکردند. بنابراین فرضیه‌های اصلی تحقیق، کاملاً تأیید نشدند و به نظر می‌رسید برخلاف پیش‌بینی‌های فرضیه برجستگی، بافت در بسیاری از موارد در درک بر معنای برجسته پیشی می‌گیرد و تأثیر موازی یکدیگر ندارند.

واژه‌های کلیدی: زبان‌شناسی شناختی، زبان تمثیلی، فرضیه برجستگی تدریجی، استعاره.