بخش تدقیقات لسانی وب‌گاه به بازنشر نظرورزی‌های زبان‌شناختیِ متقدم اختصاص دارد؛ این «نظرورزی‌های متقدم» پیش از پاگرفتنِ علم زبان‌شناسی در ایران، یا، در سال‌های نخست راه‌اندازی رشته‌ی دانشگاهی زبان‌شناسی در نشریه‌های عمومی انتشار یافته‌اند. بازنشرِ بیشترِ این نوشته‌ها پس از دهه‌ها و در قالبِ «متنِ جست‌وجوپذیر و قابل‌کپی» انجام می‌پذیرد. به این منظور که نامِ این بخش تا اندازه‌ای بازنماینده‌ی منطق انتخاب محتوا و حال‌وهوای جاری در نوشته‌های آن باشد عنوانِ «تدقیقات لسانی» را، که در نشریه‌ی تاریخی «ایرانشهر» به کار رفته است، بی‌کم‌و‌کاست تکرار کرده‌ایم.
قدیمی‌ترین کتاب به زبان فارسی حالیه
بازنشر انتشار نخست: مجلۀ ایرانشهر این مقاله را بنا به خواهش ما جناب فاضل محترم میرزا محمدخان قزوینی مقیم پاریس ارسال داشته‌اند. جناب معظم له چندین سال است در پاریس و سایر مراکز فرنگ مشغول خدمت به ادبیات فارسی هستند چنان‌که چندین کتب نفیسۀ ادبی و تاریخی نادره را با تصحیحات کامله از روی نسخه‌های مختلفه
دو گونه نویسندگی
بازنشر پس از نود و دو سال انتشار نخست: مجله‌ی مهر، سال اول، ماه آذر سال ۱۳۱۲ نویسندگان دو زمره‌اند نخست آنان‌که از حدود الفاظ و مفاهیم تجاوز نکنند و از مخازن جامعه آنچه را واجب ببیند برگزینند و آن مفهومات را که پیشینیان در قالب الفاظ نهاده و نیک صقال داده و منتظم کرده‌اند
زبان و لهجه – بخش اول
بازنشر پس از نود سال انتشار نخست: مجلۀ مهر، سال سوم، خرداد سال ۱۳۱۴ بازنشر پس از نود سال انتشار نخست: مجلۀ مهر، سال سوم، خرداد سال ۱۳۱۴ * لغت زبان در اصطلاح شامل معانی چندی است: یک معنی از آن قوه و استعدادگفتار است چنان‌که در این بیت سعدی مراد از زبان قوۀ تکلم
کار فرهنگستان از زبان تا فارسی دری – بخش دوم
بازنشر پس از پنجاه و پنج سال انتشار نخست: مجلۀ وحید، سال ۱۳۴۹ بنابر آنچه گفته شد، به جهات متعددی تبدیل اصطلاح زبان فارسی، به زبان ایرانی حتی در قلمرو فن زبان‌شناسی هم جایز نیست، بلکه در این یک مورد تنها باید به نسبت خاص فارسی اکتفا کرد. چه در غیر این صورت زبان فارسی
کار فرهنگستان از زبان تا فارسی دری – بخش اول
بازنشر پس از پنجاه و پنج سالانتشار نخست: مجلۀ وحید، ماه آذر سال ۱۳۴۹ از سال هزار و سیصد به این طرف که توجه به نیازمندی‌های لغوی در زمینه‌های علمی و فنی و نظامی، پارسی‌زبانان و به‌خصوص مسئولان امور و معلمان و مترجمان را به لزوم مرکز صلاحیت‌داری جهت رفع این‌گونه نیازمندی‌ها آشنا کرد سخن
لفظ عامه و لفظ قلم
انتشار نخست: نشریۀ سخن، سال دوم، شماره‌ی نهم، ماه مهر سال ۱۳۲۴ در شیوۀ نگارش نویسندگان اخیر ایران اختلافی آشکار پدید آمده است. اگر چه سبک انشای نویسندگان متعدد را به دستههای معدود تقسیم‌کردن خطاست زیرا هر نویسندهای، اگر به راستی نویسنده است، در اختیار و ترکیب الفاظ و ساخت عبارات و طرز تعبیر شیوۀ