زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

زبان و تفکر، زبان و اجتماع، زبان و فرهنگ

تدقیقات لسانی: بازنشر نظرورز‌های زبان‌شناختی متقدم

بخش تدقیقات لسانی وب‌گاه به بازنشر نظرورزی‌های زبان‌شناختیِ متقدم اختصاص دارد؛ این «نظرورزی‌های متقدم» پیش از پاگرفتنِ علم زبان‌شناسی در ایران، یا، در سال‌های نخست راه‌اندازی رشته‌ی دانشگاهی زبان‌شناسی در نشریه‌های عمومی انتشار یافته‌اند. بازنشرِ بیشترِ این نوشته‌ها پس از دهه‌ها و در قالبِ «متنِ جست‌وجوپذیر و قابل‌کپی» انجام می‌پذیرد. به این منظور که نامِ این بخش تا اندازه‌ای بازنماینده‌ی  منطق انتخاب محتوا و حال‌وهوای جاری در نوشته‌های آن باشد عنوانِ «تدقیقات لسانی» را، که در نشریه‌ی تاریخی «ایرانشهر» به کار رفته است، بی‌کم‌و‌کاست تکرار کرده‌ایم.

زبان سه‌هزار‌ساله

بازنشر انتشار نخست: نشریه‌ی سخن در زبان‌شناسی اصطلاح «زبان مرده« به دو معنی متفاوت به‌کار می‌رود. یکی به زبانی اطلاق می‌شود که در مدتی به نسبت دراز یا کوتاه نزد ملتی رایج بوده و سپس بکلی از رواج افتاده و هیچ اثر زنده‌ای از آن بر جا نمانده است. زبان گلی[1] در سرزمین فرانسه مثال

ادامه مطلب »

در مذمت توأم‌گویی و توأم‌نویسی و زنجیره‌ی مترادفات

بازنشر پس از ۴۵ سالانتشار نخست: روزنامه‌ی اطلاعات از پیراستن زبان فارسی چه می‌خواهیم؟ گفتار شیرین و پاکدلانۀ آقای دکتر نصرت‌الله باستان در شمارۀ 15503 روزنامۀ اطلاعات مرا برانگیخت که بار دیگر سخنانی چند در پیرامون زمینۀ مورد گفتگو بنویسم ولی این بار خواستم این نیست که پاسخی به نوشته‌های این پزشک ارجمند داده باشم

ادامه مطلب »

علم اشتقاق لغات

بازنشر (پس از نود و هفت سال) انتشار نخست: نشریه‌ی ایرانشهر در ضمنِ علومی که در قرن‌های اخیر در ممالک فرنگ تولد و تکامل یافته یکی هم علم اشتقاق لغات و یا زبانشناسی است، این علم نتیجه تتبعات و  تحقیقاتی است که علمای غرب در معرفت ملل و اقوام به عمل آورده‌اند.پس از کشف خطوط

ادامه مطلب »

پاسخ به انتقاد دکتر محمدرضا باطنی از کتاب معنی‌شناسی

بازنشر پس از پنجاه و سه سالانتشار نخست: مجله‌ی سخن مجلۀ محترم سخن در صفحات ۲۱۵-۲۲۴ شماره تیرماه آن مجله درباره کتاب «معنی‌شناسی» تألیف نگارنده این سطور مطلبی درج شده بود که شاید نیاز به تذکری داشته باشد. در این نوشته انتقادکننده نخست شش جمله از جملات کتاب را نقل کرده و بدان ایراد وارد دانسته

ادامه مطلب »

نقد کتاب معنی‌شناسی تألیف دکتر منصور اختیار استاد دانشکدۀ ادبیات

بازنشر (پس از پنجاه و سه سال)انتشار نخست: مجلۀ سخن (تیر 1348) نقد کتاب معنی‌شناسی (تألیف دکتر منصور اختیار انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۴۸، ۲۶۵ صفحه (قیمت ۶۰ ریال) زبان برای بشر پدیده‌ای ست بسیار کهن که تاریخ پیدایش آن را دقیقاً نمی‌توان تعیین کرد. توجه به زبان و مطالعه آن نیز بسیار قدیم است. دانشمندان

ادامه مطلب »