مقاله‌های زبان‌شناختی برگزیده از منبع‌های دیگر
مقاله‌های پژوهشی برگزیده از مجله‌های موسوم به «علمی- پژوهشی» که با تمرکز بر رابطه‌ی زبان و تفکر، زبان و فرهنگ، و زبان و اجتماع تدوین شده‌اند.
گامی در مسیر مفهوم‌سازی مجدد تصریح در ترجمه: ارزیابی انتقادی باورهای رایج در حوزۀ مطالعات تصریح از منظر زبانشناسی شناختیِ اجتماعی
نویسندگان
سهیل دانش زاده و غلامحسین کریمی دوستان
در این پژوهش می‌کوشیم با بهره‌گیری از دستاوردهای زبانشناسی شناختیِ اجتماعی، دو باور رایج در حوزۀ مطالعاتی تصریح ترجمه‌ای را ارزیابی انتقادی کنیم. باورهای دو‌گانۀ طرح و نقد شده در این مقاله عبارت‌اند از: 1) می‌توان واحدهای زبانیِ مستقل از بافت را بر اساس میزان صراحت آنها درجه‌بندی کرد. 2) تصریح نوعی مشخص‌سازی است. در ارزیابی باور اول با کاربست تحلیل کیفی این نتیجه حاصل شده است که درجه‌بندی صورت‌های زبانی بر حسب میزان صراحت آنها، بدون در نظر گرفتن بافت و دانش دایرة‌المعارفیِ مشترک میان اعضای جامعه امکان‌پذیر نیست. در نقد باور دوم با تحلیل ثانویۀ داده‌هایی که در پژوهش‌های پیشین نقل شده‌اند، نشان داده‌ایم که تصریحِ معنی، منحصر به عملیات تعبیرگریِ مشخص‌سازی نیست و دگرگونی در دیگر عملیات‌های تعبیرگری نیز منجر به تصریح ترجمه‌ای می‌شود؛ دگرگونی‌هایی که متناسب با زبان-فرهنگ مقصد به کار بسته می‌شوند. بنابراین، این باورها قابل اتکا به نظر نمی‌رسند، و غلبۀ آنها بر پژوهش‌های حوزۀ تصریح مانع از بازشناسیِ دیگر مصداق‌های بالقوۀ تصریح و تبیین آنها شده است. نظر به اتکاناپذیری باورها و رویه‌های پیشگفته، پیشنهاد می‌شود که پژوهش‌های حوزۀ تصریح بدون اتکا به این باورها و با توجه به انگیزه‌های شناختی-اجتماعی وقوع این تغییر ترجمه‌ای و تنوع فرایندهای مفهوم‌سازی دخیل در آن انجام‌پذیرند.
کاربرد استعاره در بیان بیماری سرطان
بازنشر انتشار نخست: نشریه‌ی پژوهش‌های زبانشناسی تطبیقی نویسندگان: راحله ایزدی‌فر و مهران گاز وهابیان چکیده پزشکان متخصصان، بیماران و خانواده‌های آنان و رسانه‌ها از زبان توصیفی برای بیان و انتقال تأثیر تجربه بیماری سرطان استفاده می‌کنند و استعاره‌های مفهومی نقش مهمی در درک جنبه‌های مختلف مفهوم‌سازی احساس و تجربه‌ی احساسی ایفا می‌کنند. از دیدگاه زبانشناسی شناختی، استعاره‌های مفهومی نقش مهمی در
فضای گفتمان در نمايشنامۀ افول، نوشتة اكبر رادی، با تكيه بر تئوریِ استعاره‌های مفهومی
بازنشر انتشار نخست: دوماه‌نامه‌ی جستارهای زبانی، مهر و آبان ۱۴۰۰ چکیده فضای گفتمان از جمله کلیدی‌ترین عناصر موجود در هر متن نمایشی است. این مقاله بر آن است به این پرسش پاسخ دهد که استعاره‌ها چگونه می‌توانند زمینۀ گفتمان دربارۀ مسایل اجتماعی و تاریخی باشند و چه کارکردی در نمایشنامه به منزلۀ یک فرم ربانی دارند. بر این اساس از نظرات
فرهنگ‌زدایی در ترجمۀ انگلیسی مرگ یزدگرد
بازنشرانتشار نخست: نشریۀ تخصصی زبان و ادبیات فارسی – دانشگاه آزاد اسلامی (واحد اراک)شمارۀ چهارم، سال ۱۳۸۴ چکیده عناصر مادی، مذهبی، اجتماعی و زیست‌بومی فرهنگ‌ها با هم متفاوت‌اند. این عناصرِ مقیّد به زبان و فرهنگ، چالش‌هایی را پیشِ روی مترجمان می‌گذارند. مترجمان راه‌های گوناگونی مانند تقریب، شرح و توصیف متن یا پانویس به کار می‌گیرند. در ترجمۀ انگلیسی مرگ یزدگرد اثر
فارسی کنونی به‌عنوان یک زبان جنسیت‌گرا
بازنشرانتشار: نشریۀ زبان‌پژوهی چکیده در مقالۀ حاضر زبان فارسی کنونی را از منظر علم جامعه‌شناسی زبان به عنوان یک زبان جنسیت‌گرا بررسی کرده‌ایم. فرضیۀ این پژوهش این است که گرچه زبان فارسی کنونی مانند زبان های جنسیت‌گرا همچون انگلیسی، آلمانی، فرانسه و … از نظر نحوی جنسیت گرا نیست، در برخی موارد کاربرد این زبان در حوزۀ واژگان، ساخت‌واژه و گاه
عاملیت مترجم در پانویس‌ها و یادداشت‌های مترجمان ادبی معاصر در ایران
بازنشرانتشار نخست: جستارهای زبانی چکیده این مقاله به بررسی عاملیت مترجمان ادبی معاصر در ایران بر مبنای مطالعه پانویس‌ها و یادداشت‌های مترجمان می‌پردازد. هدف از پژوهش حاضر، نخست طبقه‌بندی محتوایی پانویس‌ها و یادداشت‌ها و یافتن دلایل پانویس دهی در کتاب‌های ادبی است و پس از آن کوشش می‌شود بر مبنای داده‌های پژوهش، عامليت مترجم – یعنی کارها، فعالیت‌ها، نقش‌ها و درک